در چهارمین عصرانه علوم انسانی مطرح شد؛

نیازمند علم روزآمد، مبتنی بر نیازهای جامعه خود هستیم

به گزارش کادو دونی علیرضا صدرا در نشست بررسی افکار و اندیشه هایش اظهار داشت: امروز نیازمند علم روزآمدی مبتنی بر نیازهای جامعه خود هستیم.

به گزارش کادو دونی به نقل از مهر، چهارمین عصرانه از سلسله عصرانه های علوم انسانی به بررسی افکار و اندیشه های علیرضا صدرا اختصاص یافت و دبیر علمی آن مالک شجاعی جشوقانی بود. روز چهارشنبه ۲۹ تیرماه علاوه بر علیرضا صدرا، حجت الاسلام و المسلمین محسن رضوانی، شریف لکزایی و مرتضی یوسفی فر در این جلسه حضور داشته و سخنرانی کردند.
صدرا در ابتدای این نشست درباره زندگی نامه خود توضیحاتی را عرضه کرد و اظهار داشت: دیپلم من ریاضی بود و از آن زمان امکان ورود من به دانشگاه در رشته علوم انسانی وجود داشت و من با عنایت به این که زبانم خوب بود برای دانشگاه نفت آبادان کنکور شرکت کردم. بعدها علوم سیاسی را به علت علاقه بسیار در کنکور سراسری انتخاب کردم. سپس به گرایش اندیشه سیاسی اسلام و ایران علاقه مند شدم.
او افزود: ما تصمیم گرفتیم دانشگاه تربیت مدرس را با هدف تربیت مدرسان متخصص تأسیس نماییم. وقتی من در وزارت کشور بودم با این هدف تأسیس این دانشگاه را پیگیری کردم. آن زمان می خواستیم ۱۲۰ تا نیروی دکترا بگیریم و در این حوزه نیرو تربیت کردیم که اتفاقاً با همت اساتید برتری چون داوری اردکانی تحقق می یافت. بعد در دکترا به فلسفه سیاسی و حکمت مدنی گرایش پیدا کردم.
صدرا اضافه کرد: نخستین فلسفه من «فلسفه سیاسی» است که در آن نشان دادم حکمت در شرق متولد می شود و بعد به غرب می رود. حکمت فارابی تفسیر حکمت قرآنی است. این سنت به خواجه نصیر، ملاصدرا، امام و … می رسد.
او ضمن اشاره به سایر آثار خود در جهت فلسفه سیاسی اضافه کرد: در دانشگاه من روی فلسفه سیاسی متمرکز هستم و ذیل این سرفصل زیرشاخه های مختلف را تدریس می کنم. دغدغه من چهار محور دارد؛ یک علم است و نیازمند علم روزآمدی مبتنی بر نیازهای جامعه خود هستیم. ما در گام دوم هستیم و نیازمند علم متناسب برای این الگو هستیم که فلسفه صدرا می تواند این علم را پشتیبانی کند. ما برای فراتمدن خود نیازمند علم خودمان هستیم.
به گفته این استاد فلسفه سیاسی، دغدغه دوم ما الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت است؛ ما باید در اینباره اندیشه داشته باشیم تا بتوانیم کار نماییم، چون اندیشه علم و در نهایت علم عمل تولید می کند. ما باید راهبردی عمل نماییم. الگوی غرب تک ساحتی و مادی است و خلاء معنوی دارد و از این منظر ما نیازمند اندیشه برای تولید علم جدید هستیم. ما به دنبال پیشرفت دو ساحتی مادی و معنوی هستیم.
او به دغدغه سوم یعنی دولت و دغدغه چهارم کارامدی اشاره نمود و اظهار داشت: دولت حداقلی باید به دنبال اجرای این الگو باشد. دولت در همه نظام ها حکم معمار دارد و عقل عمومی است و مانند عقل و مغز ماست، ازاین رو خیلی مهم می باشد که در اینباره دولت نقش مؤثری ایفا کند. دولت در اتوبان خوب گاز می دهد اما در جاده ها با سختی مواجه می شود. در ایران ما گرفتار دولت همه کاره و هیچ کاره هستیم. ما نیازمند دولت کارامد هستیم و باید قرارگاه سازندگی پیشرفت باشد نه این که تبدیل به سازمان شود. در جنگ ما چنین راهکاری داشتیم. جمهوری اسلامی امروز کالاهای مصرفی را به کالاهای با ارزش افزوده تبدیل نموده و بنابراین در این عرصه اثر بخش نیستیم. ما چون در ساختار مشکل داریم در دولت با اینکه بهره وری داریم اما اثر بخش نیستیم.
صدرا با اشاره به اینکه هم اکنون علم پیشرفت به درد ما می خورد و دیگر علم محض به درد ما نمی خورد خاطرنشان کرد: علم اگر تبدیل به عمل شد می تواند حل مشکل کند پس ما علم پیشرفت دولت کارامد می خواهیم در این صورت مشکلات کشور حل خواهد شد.
او تصریح کرد: هم اکنون مسائل اقتصادی گریبانگیر ماست و اغلب مشکل اجتماعی ما هم از همین سرچشمه است. اگر جاده هموار باشد کسی جاده خاکی نمی زند ما باید موانع پیشرفت را برطرف نماییم. دولت هم باید این موانع را در چارچوب یک معمار برطرف کند و گرداننده باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه علم مساله گلوگاهی ماست توضیح داد: این سوال مطرح می شود که آیا علم ساینس است یا بینایی است یا حکمت؟ یا آمیزه ای از اینهاست و باید ترتیب خاصی داشته باشد؟ این برای ما خیلی مهم است که چه تعریفی از علم داریم و چه ترتیبی را برای آن در نظر می گیریم. فردوسی می گوید توانا بود هر که دانا بود. او این ترتیب را در نظر می گیرد.
او اضافه کرد: منبع آگاهی خرد است و به ما جهت می دهد و راهگشاست. در ابن سینا خرد به عقل ترجمه شده است. هم اکنون در قرآن علم، حکمت، بصیرت و خبیر داریم. کنت می گوید علم فقط آگاهی است اما علم منظومه است. علم جدید هم اکنون تک انگار است و یکی را فقط برجسته می کند در حالیکه علم باید چند ساحتی باشد.
او افزود: منبع علم حس است. فارابی می گوید علم طبیعی اظهر العلوم است و با مجردات سرکار دارد ولی علم سیاست با مجردات سرو کار ندارد. پس علوم طبیعی علوم چگونه شناسی است و به باید و نباید کاری ندارد. اما علوم انسانی به این هستی و نیستی و باید و نباید می پردازد. علوم انسانی و به تناظر آن جامعه شناسی به دنبال درک ماهیت و چیستی شناسی است. در علوم سیاسی هم به دنبال پاسخ به چرایی ها هستیم.
این استاد فلسفه سیاسی با اشاره به اینکه اگر ما می خواهیم به علم پیشرفت برسیم نیازمند علوم طبیعی برای توسعه کمی، کیفی، سخت افزاری و نرم افزاری برای افزایش رفاه جامعه هستیم توضیح داد: اینها علوم توسعه هستند و شاید لفظ بهتری به جای علوم طبیعی باشد. از طرفی نیازمند علوم انسانی برای تعالی و ارتقا جامعه هستیم این در شرایطی است که ما توسعه را برای فرهنگ می خواستیم اما هم اکنون فرهنگ ابزار توسعه شده است. از این منظر میتوان برای علوم انسانی واژه علوم معنوی را استفاده نمود.
او در انتها اظهار داشت: علوم انسانی باید معنویت تولید نماید و علومی چون فقه در علوم انسانی، باید بین توسعه اقتصادی و فرهنگی باید تعادل برقرار کنند.
حجت الاسلام و المسلمین رضوانی هم در بخش دیگری از این نشست درباره اندیشه های صدرا اظهار داشت: طی سه دهه اخیر از اساتید برجسته ای بهره بردم که یکی از آنها استاد صدرا است و درباره ایشان سخن گفتن کار آسانی نیست. آثار مکتوب و مقالات ایشان خوب و غنی است اما شاید بخش کوچکی از اندیشه های ایشان را نشان داده است و تداعی جامعیت او نیست.
او افزود: فهم آثار ایشان آسان نیست و نیازمند مقدماتی است و مخاطبان باید حداقل یک سال از جلسات شفاهی او بهره مند شوند. استاد صدرا ذهن ریاضی دارد و تلاش می کند در نظرات خود واژه سازی کند. نصر هم تلاش می کرد واژه سازی برای هانری کربن کند و دلیل این که نصر توانست به ارتباط بین کربن و علامه کمک نماید بنابراین واژه سازی است. در آثار استاد صدرا هم واژه های زیادی وجود دارد که نیازمند درک ساخت های ذهنی ایشان از قبل است.
رضوانی با اشاره به اینکه استاد صدرا جاذبه دارد و به علت این که یک معلم سیاست است همواره تلاش می کند از این منظر به مباحث نگاه کند خاطرنشان کرد: بنابراین جناح ها در حضور او مهم نیست و اساساً دافعه ای در مباحث ایشان نیست.
به گفته این استاد دانشگاه و حوزه، او یک متفکر معتدل و متعالی است و نگاه طولی دارد و عرضی نیست. صدرا همواره به کتاب الجمع فارابی تاکید دارد و خودش هم جامع اندیشه های حکمای اسلامی است و تلاش می کند در بین همه این اندیشه های اسلامی وحدت ایجاد نماید تا به تعالی برسد.
او تصریح کرد: البته گاهی او این نگاه تعالی را در حکمای غربی و مدرن هم می بیند و از آن استفاده می نماید. ما در تولید علوم انسانی معیار و شرایطی داریم. تولید علوم انسانی سه معیار مشخص دارد؛ کسی که می خواهد در این حوزه کار کند باید غرب شناس قوی باشد چون اگر می خواهیم درک درستی از مباحث علمی داشته باشیم باید بتوانیم خوب ترجمه و سپس نقد نماییم. صدرا عمق پروژه فکری غرب را خوب می شناسد این در شرایطی است که ما در اینباره ضعف داریم و نمی توانیم عمق محتوای غرب را بشناسیم.
حجت الاسلام و المسلمین رضوانی اظهار داشت: معیار دوم این است که ایران را خوب بشناسیم. باید دید تطور فرهنگ و تاریخ ایران چگونه بوده است تا بتوانیم به تولید علوم انسانی برسیم. معیار سوم اسلام شناسی است ما در این جامعه اسلام را نمی توانیم از جامعه منفک نماییم. این فکر اسلامی در ایران رشد کرده و استاد صدرا در هر سه معیار شکوفا شده و رشد کرده است.
او ضمن اشاره به این که تعاملات استاد صدرا با حوزه و دانشگاه به صورت مستمر گاهی برای ما اعجاب انگیز است اظهار داشت: ایشان از زمان دانشجویی با علامه جعفری مأنوس بوده و با آثار قلمی میراث کهن و علمای حوزه امروزی آشنا هستند. این به ایشان کمک کرده در تولید علوم انسانی گام وسیع و مهمی بردارد و بتواند علوم انسانی اسلامی ایرانی را بفهمد و آنرا تبیین کند.
او با اشاره به اینکه استاد صدرا فضل تجربه عملی هم دارد و سه دهه در عرصه کلان قانون گذاری و سیاستگذاری کار کرده و خلاءهای کشور را می شناسد خاطرنشان کرد: ازاین رو پروژه های راهبردی خویش را در جهت مرتفع ساختن این کمبودها طراحی می کند. نگاه او تمدنی است و تلاش می کند نگاه تعالی را پیش ببرد.
شریف لکزایی در ادامه این نشست ضمن اشاره به تأسیس نهاد از جانب استاد صدرا اظهار داشت: ایشان در تولید علم هم تجربه خوبی داشته است و ابتدای زمان تحصیلش این دغدغه را داشته و در اندیشه سیاسی و حکمت عملی کارهای مهمی کرده است. ایشان همینطور در ترویج علم و عرضه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت تلاشهای بسیاری کرده است.
او اضافه کرد: تلاشهای ایشان برای بسط مباحث اندیشه سیاسی قابل تقدیر است خاطرم است ایشان متن خوانی فارابی را برای روزآمدسازی فلسفه اسلامی داشت. بر همین نگاه روزآمدسازی ایشان تلقی شان از میراث حکماً این بود که این آثار برای انسان تولید می شده و دانش فلسفه سیاسی از آغاز تاریخ اصالت داشت اما در ادامه خوانش اصیلی از آن نشد و انحرافاتی به وجود آمد.
او با اشاره به اینکه استاد صدرا کوشیده خوانش اصیلی از فلسفه سیاسی و آثار فارابی، ابن سینا و خواجه نصیر داشته باشد به تفکیک ملاصدرا و امام توسط استاد صدرا اشاره نمود و اظهار داشت: استاد صدرا به خوبی به نقاط تمایز این دو اندیشه اشاره می کند. از طرفی ما اگر بخواهیم حکمت سیاسی متعالیه را روزآمد در اختیار داشته باشیم استاد صدرا تداوم میان نظر و عمل را در این خصوص شرح می دهد و بر آن تاکید می کند.
لکزایی اظهار داشت که او اعتقاد دارد حکمت متعالیه انقلاب اسلامی را تقویت می کند و می گوید در ۳۰۰ سال گذشته تحولات بسیاری در ایران از حکمت متعالیه ریشه گرفته است. از نگاه ایشان رهبر انقلاب هم نگاهی معطوف به حکمت متعالیه دارد و انقلاب اسلامی در حکمت متعالیه حضور دارد.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه استاد صدرا صورت بندی جدیدی از فلسفه اسلامی عرضه می کند توضیح داد: در حالیکه قبلاً صورت بندی بر اساس مکاتب مشا، اشراق و متعالیه بود ایشان می گوید به رغم مواد مشترک متفکران هر کدام دستگاه فلسفی خاصی دارند و میتوان حکمت عملی از آن استخراج کرد. در یکی از مقالات ایشان توضیح دادند که چگونه به صورت مثال از دستگاه فلسفی ملاصدرا، ابن سینا، شیخ اشراق، امام و … میتوان حکمت عملی در آوردند. تجربه حداقل سه دهه تفکر و فعالیت یک جامعیتی به ایشان داده که نسبت به فلسفه داخل و غرب تسلط و جامعیت کافی داشته باشند.
به گفته لکزایی، بر مبنای اندیشه استاد صدرا انسان و جامعه تنها بودن نیست بلکه شدن است او از انسان ایستا حرف نمی زند از انسان درحال شدن و تبادل است. استاد صدرا منفعل نیست و در تعامل با متفکران معاصر و گذشته بوده است.
یوسفی راد در این جلسه ضمن اشاره به اینکه هر شخصیت علمی را میتوان از زوایای مختلف بررسی کرد اظهار داشت: در استاد صدرا از زوایای مختلف ایشان شخصیت جامع و کم نظیری دارد. از حیث فردی انسانی متدین است. من سفرهای زیادی را با ایشان داشتم و در این سفرها از او بهره ها بردم.
او افزود: او از حیث اجتماعی دردمند است و از لحاظ سیاسی در اوج انقلابی بودن معتدل ترین فرد است. از حیث علمی با درک عمیق و زیبا مسائل را تحلیل کرده است. از حیث مدیریتی هم ایشان هر جا بوده توانمندی های زیادی داشته است.
او در حوزه علمی و عملی توان بالقوه زیادی هم دارد و بسیار پر انرژی است. استاد صدرا نگاه کارامد و روزآمد به سنت دارند و معتقدند متون سنتی باید روزآمدی و کارکرد داشته باشد. ایشان نگاه ویژه ای به سیاست و فلسفه سیاسی دارد. آثار گوناگونی هم در این حوزه تألیف کرده است.
یوسفی راد ضمن اشاره به تالیفات مختلف ایشان خاطرنشان کرد: خیلی از متون ایشان در دست چاپ است چون ضعف بیرونی وجود دارد و فکر می کنند بعضی از آثارشان زبان سختی دارد و این ضعف جامعه علمی ماست. استاد صدرا فهم فلسفی بسیار خوبی دارد و اصطلاحات بسیاری را تدوین کرده است. او ظرافت علمی دارد و تقسیم بندی دقیقی و درستی از علم و منابع شناخت دارد. او بین منابع شناخت عقلی، تجربی و قرآنی رابطه تکمیلی بوجود آورده است.
او با اشاره به اینکه فلسفه سیاسی اسلامی قبل از ایشان در مهجوریت بود و نگاه ترجمه بر آن غلبه داشت و همه چیز حول فلسفه یونان می گشت خاطرنشان کرد: اما پافشاری ایشان در گروه فلسفه سیاسی باقر العلوم دستاوردهای خوبی داشت و فلسفه سیاسی اسلامی رونق یافت. ازاین رو ایشان در احیای این علم نقش اساسی داشت
یوسفی راد اظهار داشت: رویکرد فلسفه سیاسی ایشان سبب شد دست روی کارامدی بگذارد و در اینباره نظرات خویش را ارائه نماید. ایشان به حق یک اندیشمند است و او مساله دارد و مسئله اش را از محیط گرفته و در اینباره کلیدی ترین مسائل را مطرح کرده است.
این مدرس دانشگاه در انتها اظهار داشت: او سیر تطور دقیقی از فلسفه سیاسی اسلام عرضه می کند و از حکمت گذشته شروع می کند تا به حکمت امام خمینی (رع) می رسد. او درباره تمایز بین حکمت متعالیه سیاسی و حکمت سیاسی متعالیه سخن می گوید و امام را برجسته ترین فرد در حکمت سیاسی متعالیه تجمیعی می داند. ایشان اجماعی دارد که احتیاج به تفاسیر بسیار است. من نسبت به ایشان بدهکارم و امیدوارم بتوانم از کمالات ایشان استفاده کنم.

منبع: كادو دونی

1401/05/02

09:53:10

5.0 / 5

506

تگهای خبر: تخصص , تولد , تولید , سفر

این مطلب کادودونی را می پسندید؟

(1)

(0)

تازه ترین مطالب مرتبط

نظرات بینندگان در مورد این مطلب

نظر شما در مورد این مطلب

نام:

ایمیل:

نظر:

سوال:

= ۸ بعلاوه ۲