چطور شکاف واژگانی نسل دیجیتال و والدین را ترمیم کنیم؟ به گزارش کادو دونی، واژه هایی که روز گذشته پدر و مادر و فرزند را به هم پیوند می دادند، امروز دیگر کارکرد خویش را از دست داده اند. کودک به زبان خود سخن می گوید. خبرگزاری مهر، یادداشت مهمان- محمدمهدی سیدناصری، مدرس دانشگاه: زبان، اولین میراث تمدن و آخرین پناه انسان در مقابل خاموشی است. هر جامعه ای تا زمانی زنده است که زبان خودرا بشناسد، پاس دارد و در آن زندگی کند. در ایران عزیزتر از جانمان، زبان همیشه بالاتر از ابزار سخن گفتن بوده است؛ ظرف فرهنگ، آینه هویت و پل پیوند نسل ها. اما در روزگار دیجیتال، این پیوند درحال گسستن است. خردسالان و نوجوانان امروز در زیست جهانی رشد می کنند که واژگانش نه در کتاب، که در صفحه نمایش زاده می شود؛ زبانی تند، فشرده، پررمز و درحال دگرگونی دائم. آنچه در ظاهر «واژه های جدید» به نظر می آید، در واقع نشانه تولد یک نظام معنایی تازه است که والدین، معلمان و نهادهای فرهنگی از درک کامل آن بازمانده اند. درنتیجه، میان نسل ها دیواری از ناآشنایی برگزار شده است؛ دیواری که اگر فرو نریزد، نه تنها زبان مشترک خانواده، که بنیان فرهنگی جامعه در معرض فرسایش قرار می گیرد. واژگان دیجیتال؛ زبانی بی ریشه یا فرهنگی درحال زایش در عصر دیجیتال؟ در نگاه نخست، این زبان نو، نشانه ای از بحران فرهنگی به نظر می رسد؛ واژه هایی کوتاه، پرشتاب، پر از رمز و نماد. اما از نظر جامعه شناختی، زبان دیجیتال یک «زیرفرهنگ زبانی» است؛ فرهنگی که از دل احتیاج به هویت، استقلال و هم زیستی در فضای مجازی پدید آمده است. نوجوان امروز بوسیله این واژگان، در جست وجوی معنا، شوخ طبعی، و تعلق گروهی است. با این حال، خطر در آن جاست که این زبانِ زنده و متغیر، مرزهای گفتگو میان نسل ها را می گسلد. واژه هایی که روز گذشته پدر و مادر و فرزند را به هم پیوند می دادند، امروز دیگر کارکرد خودرا از دست داده اند. کودک به زبان خود سخن می گوید، اما شنونده ای در خانه نمی یابد. والدین نیز از فهم دقیق معنای کدهای زبانی فرزندان عاجزند. این شکاف، نه تنها ارتباط خانوادگی را سست می کند بلکه بنیان تربیت فرهنگی و انتقال ارزش های اخلاقی را تهدید می سازد. بحران واژگان دیجیتال، پدیده ای زبانی نیست؛ بحرانی اجتماعی است که بصورت زنجیره ای بر روابط خانوادگی، تربیت اخلاقی و حتی هویت ملی اثر می گذارد. چند پیامد مهم آن چنین است: فروپاشی گفتگوی بین نسلی: هرگاه زبان مشترک میان نسل ها از میان برود، «درک» نیز فرو می پاشد. کودک احساس می کند کسی زبانش را نمی فهمد و والدین احساس بیگانگی می کنند. کاهش سرمایه فرهنگی خانواده: زبان حامل تجربه تاریخی و فرهنگی است. هر واژه تازه ای که بی ریشه در فرهنگ ملی زاده شود، بخشی از حافظه زبانی جامعه را حذف می کند. تهدید حقوق بنیادین کودک: ارتباط مؤثر، پیش شرط اعمال حقوقی چون مشارکت، شنیده شدن و رشد آزادانه است. شکاف زبانی می تواند کودک را از امکان بیان آزاد، دفاع از خود و مشارکت در تصمیم های در ارتباط با زندگی اش محروم کند. تضعیف اعتماد اجتماعی: زبان، بستر اعتماد است. هرچه واژگان میان نسل ها ناپیوسته تر شود، حس هم فهمی و هم دلی در جامعه نیز کاسته می شود. علت عقب ماندگی فرهنگی در مقابل زبان دیجیتال را نمی توان فقط به تغییر تکنولوژی نسبت داد. چند عامل بنیادین دراین میان نقش دارند: -نظام آموزشی سنتی: آموزش رسمی هنوز برای جهان دیجیتال برنامه ای ندارد. دانش آموزان در مدرسه با متونی مواجه اند که با زبان و زیست روزمره شان بی ارتباط است. -فاصله زمانی در تجربه زیست: والدین و معلمان در فضایی پرورش یافته اند که ارتباط حضوری و نوشتاری اساس گفتگو بود، نه پیام های تصویری و نمادین. -فرسودگی فرهنگی و معیشتی: فشارهای اقتصادی، والدین را از حضور عاطفی و گفت و گویی بازمی دارد و فرصت یادگیری متقابل را از میان می برد. -نبود سیاست فرهنگی ملی: در صورتیکه کشورهای توسعه یافته، برای «ادبیات دیجیتال کودکان» راهنما و آموزش رسمی دارند، در ایران هنوز هیچ راهبرد ملی دراین خصوص تدوین نشده است. در خیلی از خانواده ها، اولین واکنش به زبان دیجیتال، کوشش برای کنترل یا منع آن است؛ حال آنکه این واکنش نتیجه معکوس دارد. از نظر حقوق کودک، زبان بخشی از هویت است و هرگونه مداخله ای باید با رعایت اصل کرامت انسانی و حق رشد آزاد کودک انجام گیرد. در این چارچوب، دولت و خانواده باید نه به سرکوب زبان نو، بلکه به فهم و ترجمه ی فرهنگی آن بیندیشند. والدینی که می کوشند واژگان دیجیتال را بیاموزند، در واقع درحال بازسازی اعتماد و گفتگو هستند. قانون گذار نیز باید سیاست هایی را تدوین کند که همزمان از خردسالان در مقابل خطرات فضای مجازی حمایت کند و استقلال زبانی و فکری آنان را به رسمیت بشناسد. راهبردهای فرهنگی و آموزشی برای بازسازی گفتگو چیست؟ آموزش زبان دیجیتال در نظام تربیتی: ضروری است در برنامه درسی مدارس، بخشی به تحلیل زبان رسانه ای و واژگان دیجیتال اختصاص پیدا کند تا معلمان بتوانند میانجی فرهنگی باشند. تدوین منشور ملی گفتگوی خانواده و کودک در فضای مجازی: این منشور باید شامل راهنمائی هایی برای والدین، مدارس و رسانه ها در زمینه درک زبان خردسالان باشد. تقویت رسانه های فرهنگی کودک محور: تولید برنامه های تلویزیونی، کتاب و انیمیشن هایی که زبان کودک امروز را با ارزش های فرهنگی ایرانی پیوند دهد. آفرینش ادبیات دیجیتال بومی: نویسندگان کودک و نوجوان باید در کنار نشر سنتی، به خلق واژگان، داستان ها و روایت هایی بپردازند که زبان دیجیتال را با روح فرهنگ ایرانی درآمیزند. گفت وگوی مستمر خانوادگی: والدین باید هر هفته زمانی را به یادگیری و پرسش از فرزندان درباره ی واژگان جدید اختصاص دهند؛ بدون قضاوت، با کنجکاوی و احترام. یادمان باشد زبان، خانه مشترک ماست! بحران واژگان دیجیتالی، نه فقط مسئله ای زبانی، بلکه آینه ای از تحولات عمیق فرهنگی و اجتماعی ایران است. در پس هر واژه جدید، کودکی ایستاده است که در جست وجوی معنا و هویت خویش است، و در مقابل او والدینی که میان حیرت و نگرانی سرگردان اند. چاره کار نه در حذف زبان نو، بلکه در فهم آن است؛ نه در کنترل، بلکه در گفتگو. اگر زبان را میدان نبرد نسلی نماییم، هم کودکی از دست می رود و هم فرهنگ! اما اگر آنرا به پلی برای هم فهمی بدل نماییم، واژه های تازه نیز می توانند حامل ارزش های کهن شوند. نجات زبان از خاموشی، یعنی برگرداندن گفتگو به خانه، کلاس و جامعه. تا آن زمان که واژه ها میان نسل ها جریان دارند، معنا نیز زنده است؛ و تا آن زمان که معنا زنده است، فرهنگ ما ادامه دارد. آینده زبان فارسی و هویت ایرانی، در گرو آنست که بیاموزیم نه از واژه های خردسالان بترسیم، بلکه از فاصله ای که میان ما و آنان افتاده است. این فاصله را نه قانون و نه فناوری، بلکه تنها گفت و گویی عاشقانه، آگاهانه و انسانی می تواند پر کند؛ گفت و گویی که آغازش با یک پرسش ساده است: «فرزندم، امروز در دنیای واژه هایت چه معناهایی تازه کشف کرده ای؟» 1404/08/16 14:35:05 5.0 / 5 8 تگهای خبر: آموزش , ادبیات , تصویر , تولد این مطلب کادودونی را می پسندید؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط پایان سرد برای دنیای داغ احضار آیا آخرین مراسم نقطه مرگ ژانر ترس نوین است؟ پخش یک روایت شخصی از زهرا به علاوه فیلم بازخوانی تاریخ، هم گذشته و هم آینده ما را تغییر می دهد دامادی که امنیت وطن را به بهای جانش امضا کرد نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۴ بعلاوه ۳