نهج البلاغه، منشور انسانیت
حکمت سی وششم انگیزه سودمندی که گاهی تباهی دارد
کادو دونی: قم آرزوها انگیزه حرکت انسان برای هرگونه فعالیت است؛ جوانی که آرزو دارد به مقامات عالیه علمی برسد تلاش و کوشش را در فراگیری علم افزایش می دهد، کشاورزی که آرزو دارد مزارع پربار و باغ های سرشار از برکات مادی داشته باشد در امر کشاورزی فعالیت می کند و مادری که آرزو دارد جوان برومندی در سنین آخر عمر در کنار او باشد در حفظ و تربیت فرزندش می کوشد.
امام علی (ع) در حکمت ۳۶ نهج البلاغه می فرماید: «مَنْ أَطَالَ الْأَمَلَ، أَسَاءَ الْعَمَلَ؛ کسی که آرزویش را طولانی کند اعمال بد انجام می دهد.»
حجت الاسلام شکیبایی در گفت و گو با ایسنا به تشریح حکمت ۳۶ نهج البلاغه امیرالمومنین (ع) پرداخته که شرح آن زیر آمده است:
شک نیست که آرزوها انگیزه حرکت انسان برای هرگونه فعالیت است؛ جوانی که آرزو دارد به مقامات عالیه علمی برسد تلاش و کوشش را در فراگیری علم افزایش می دهد، کشاورزی که آرزو دارد مزارع پربار و باغ های سرشار از برکات مادی داشته باشد در امر کشاورزی فعالیت می کند و مادری که آرزو دارد جوان برومندی در سنین آخر عمر در کنار او باشد در حفظ و تربیت فرزندش می کوشد.
همین معنا در حدیث معروف پیغمبر اکرم آمده است که فرمود: «الاْمَلُ رَحْمَةٌ لِأُمَّتِی وَلَوْ لاَ الاَْمَلُ مَا رَضَعَتْ وَالِدَةٌ وَلَدَهَا وَلاَ غَرَسَ غَارِسٌ شَجَراً؛ آرزو برای امت من مایه رحمت است و اگر امید و آرزو نبود هیچ مادری کودک خودرا شیر نمی داد و هیچ باغبانی نهالی نمی نشاند».
ولی هرگاه آرزو از حد اعتدال بیرون رود و انسان به سراغ امور دست نیافتنی و یا غیرضروری و خارج از حد نیاز برود، طبیعی است که باید تمام تلاش و کوشش خودرا برای رسیدن به آن بگذارد و همه چیز جز آنرا فراموش کند و شب و روز بدنبال آن بدود.
چنین کسی از یک سو آخرت را به کلی به دست فراموشی می سپارد و از طرف دیگر برای رسیدن به هدف خود هر وسیله ای را مباح می شمرد و از طرف سوم در مقابل هر کس خضوع ذلیلانه می کند و سرانجام گرفتار «سوء العمل» می شود که امام در جمله حکمت آمیز بالا به آن اشاره فرمود.
در صورتیکه اگر دامنه آرزو را کوتاه می کرد و به آنچه مورد نیازش بود قناعت می نمود، وقت کافی برای رسیدن به وظایف الهی و اندوختن ذخیره های آخرت پیدا می کرد و از آلوده شدن به حرام در امان می ماند و عزت و کرامت خودرا بر باد نمی داد.
در حدیثی قدسی که در کتاب شریف کافی آمده می خوانیم: خداوند به موسی بن عمران فرمود: «یَا مُوسَی لاَ تُطَوِّلْ فِی الدُّنْیَا أَمَلَکَ فَیَقْسُوَ قَلْبُکَ وَالْقَاسِی الْقَلْبِ مِنِّی بَعِیدٌ؛ آرزوهایت را در دنیا طولانی مکن که مایه قساوت قلب تو می شود و شخص قسیّ القلب سنگدل از من دور خواهد بود».
روشن است، قساوت و سنگدلی ناشی از فراموش کردن ذکر خدا و یاد مرگ و قیامت است و افرادی که گرفتار آرزوهای دراز هستند هم خدا را فراموش می کنند و هم مرگ و قیامت را.
اولیای خدا به قدری آرزوهایشان کوتاه بود و آماده سفر آخرت بودند که هر لحظه احتمال می دادند فرمان رحیل و کوچ کردن از دنیا صادر شود.
در حدیث پرمعنایی از رسول خدا (ص) می خوانیم: «وَالَّذِی نَفْسُ مُحَمَّد بِیَدِهِ مَا طَرَفْتُ عَیْنَایَ إِلاَّ ظَنَنْتُ أَنَّ شُفْرَیَّ لاَ یَلْتَقِیَانِ حَتَّی یَقْبِضَ اللَّهُ رُوحِی؛ قسم به آن کسی که جان محمد به دست اوست هیچ گاه پلک های چشم من به هم نخورد مگر اینکه گمان می بردم که قبل از آنکه پلک ها به روی هم بیایند قبض روح شوم.»
منظور از گمان داشتن همان آماده بودن است.
حدیث معروفی است که هم از پیغمبر اکرم (ص) و هم از امیرمومنان علی (ع) نقل شده که فرمودند: خطرناک ترین چیزی که بر شما می ترسیم پیروی از هوای نفس و آرزوهای دراز است، برای اینکه پیروی از هوای نفس انسان را از حق باز می دارد و آرزوهای دراز سبب نسیان آخرت می شود. (أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَی فَإِنَّهُ یَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَأَمَّا طُولُ الاَْمَلِ فَیُنْسِی الاْخِرَةَ.)
قرآن مجید هم می گوید: یکی از دام های مهم شیطان همین طول امل است: «وَقالَ لاَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِکَ نَصیباً مَفْرُوضاً * وَلاَضِلَّنَّهُمْ وَلاَمَنِّیَنَّهُمْ وَلاَمُرَنَّهُمْ... یَعِدُهُمْ وَیُمَنِّیهِمْ وَما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلاّ غُرُوراً؛ شیطان چنین گفته که از بندگان خود سهم معینی خواهم گرفت، آنها را گمراه می کنم و به آرزوها سرگرم می سازم و به آنها فرمان می دهم... شیطان به آنها وعده های دروغین می دهد و به آرزوها سرگرم می سازد و جز فریب و نیرنگ به آنها فرمان نمی دهد.»
منبع: kadodooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب