نگاهی به کتاب کارگاه نثر رسانه
به گزارش کادو دونی، مجید رزازی نویسنده کتاب کارگاه نثر رسانه، سالهای طولانی در عرصه رسانه اشتغال داشته و سالیان سال در تحریریه مطبوعات به عنوان خبرنگار، گزارشگر، دبیر سرویس و عضو شورای سردبیری فعال بوده است.
به گزارش کادو دونی به نقل از مهر، نثر رسانه، زبان ارتباطات دنیای مدرن است که هر تمدنی برای تداوم در دنیای امروز، محتاج آنست. درست است که در کاربرد نثر رسانه مطبوعات ما لغزش هایی دیده می شود، اما این بدان معنا نیست که کسانی نثر رسانه را به عنوان ژانری از نثر معیار، یکسره نفی کنند و بکوشند آنرا از میان بردارند.
درست است که شتابزدگی در انتشار هرچه سریع تر اخبار، گاه سبب بروز برخی اشکالات تایپی، املایی، دستوری و نگارشی در نثر رسانه می شود و باز هم درست که فقدان ویراستاران مجرب در خیلی از مطبوعات، گاه نثر رسانه را به چالش می کشد، اما این بدان مفهوم نیست که نثر رسانه را یکسره نفی نماییم و آنرا بدور از قواعد و اسلوب های زبان فارسی و یکسره مبهم و نارسا بدانیم. بدین جهت وظیفه مدام هر خبرنگاری است که در پیراستن نثر رسانه از لغزش ها، خطاها و اشتباهات بکوشد.
به واسطه همین دغدغه ها طی کاوشهای اخیر با کتابی آشنا شدم که بتازگی انتشار یافته است. عنوان کتاب «کارگاه نثر رسانه» است و از جانب انتشارات استیناف پخش شده. «مجید رزازی» آنرا تألیف کرده است و بی گمان یکی از جذاب ترین و مهم ترین منابعی است که در رابطه با «نثر رسانه» انتشار یافته است. کتابی به غایت عینی و کارگاهی که معطوف به تجربه شخصی نویسنده و بررسی دقیق وضعیت موجود رسانه های کشور نگارش شده است.
درباره نویسنده کتاب
مجید رزازی نویسنده کتاب «کارگاه نثر رسانه»، سالهای طولانی در عرصه رسانه اشتغال داشته و سالیان سال در تحریریه مطبوعات به عنوان خبرنگار، گزارشگر، دبیر سرویس و عضو شورای سردبیری فعال بوده و هم تجربه سال ها نشستن پشت میزهای مدیریت رسانه و حضور مستمر در تیم های داوری جشنواره های مطبوعات و همینطور اشتغال به تدریس خیلی از قالب های مطبوعاتی را دارد.
به گفته دوستان و همکاران مجید رزازی فعالیت ایشان طی سالهای مختلف پیوسته با شوق و اشتیاق فراوان همراه بوده است و بنظر می رسد بنا بر این است که آثار این تلاش ها، مورد توجه مخاطبان و مورد تأیید همکاران صاحب کسوت این خبرنگار قرار گرفته است. از طرف دیگر دلدادگی رزازی به زبان و ادبیات فارسی که در رابطه با تحصیلات دانشگاهی ایشان هم بوده است، فرصتی را فراهم آورده است که دانش و آموخته های کلاسیک را با کار حرفه ای در این رشته درآمیزد.
یک دهه صدمه شناسی «نثر رسانه»
طی دهه های اخیر همه فعالیت مجید رزازی معطوف به صدمه شناسی اخبار، گزارش ها و مطالب انتشار یافته رسانه ها در قالب نشر رسانه بوده است. به بیانی دیگر کار حرفه ای رزازی به این مساله گره خورده است و اینک بعد از سال ها، کتابی درباب صدمه شناسی «نثر رسانه» که عمری با آن زیسته است را منتشر نموده است. و زا این رو است که کتاب «کارگاه نثر رسانه» تا این حد عینی، تجربی و مبتنی بر تجربه زیسته است. نخستین تفاوت این کتاب با آثاری از این دست در همین نقطه است. بنظر می رسد نویسنده کتاب «کارگاه نثر رسانه» مباحث نظری و تئوریک را درونی کرده و در عمل و عینیت یافته به مبحث مورد نظر پرداخته است.
آنچه در این کتاب از آن به عنوان نثر رسانه یاد شده، ناظر بر نثر رسانه های مکتوب است و از آنجائیکه عرصه رسانه امروزه بشدت گسترش یافته و رسانه های دیجیتال (رادیو تلویزیون) و هم رسانه های اینترنتی (فضای مجازی) را هم در خود جای داده، در رابطه با نثر رسانه در هر یک از این دو دسته بخصوص در فضای مجازی مخاطبان و دست اندرکاران آن حدودا به تعداد همه جمعیت باسواد کشور است، باید تحقیقی مجزا انجام شده و کتاب های جداگانه ای نوشته شود.
اهمیت کتاب «کارگاه نثر رسانه» در چیست؟
همانگونه که گفته شد اساس و بنیان این کتاب که وجه تمایز آن نسبت به سایر کتاب های مشابه دراین زمینه هم هست، اتکای آن بر ذکر مثال های عینی از رسانه های معتبر کشور در مورد لغزش ها و آشفتگی های زبانی است. وجود صدها مثال مشخص و مستند از انحراف های زبانی در اخبار و مطالب رسانه های مکتوب، در کنار دسته بندی دقیق معظلات مربوطه، آنرا به کارگاهی برای آموختن زبان رسانه تبدیل نموده است.
در این کتاب هیچ موردی از مشکلات زبانی، بدون ذکر مثال از رسانه های رسمی کشور، مورد بررسی قرار نگرفته است. این امر سبب شده که کتاب حاضر، علاوه بر وجه کارگاه آموزشی، از وجهه نقد زبانی رسانه های رسمی کشور هم برخوردار شود و مطالعه آن، علاوه بر علاقه مندان آموختن وجوه زبانی رسانه و هدایت آنها به محورهای دسته بندی شده با شیوه مؤثر کارگاهی، برای صاحب نظران و دست اندرکاران عرصه رسانه و علاقه مندان به زبان شیوای فارسی هم مفید بوده و از جهت صدمه شناسی زبان رسانه در رسانه های رسمی امروز کشور، با ذکر صدها مثال مستند از لغزش ها و آشفتگی های زبانی در این دسته از رسانه ها، طی دهه ۱۳۹۰ منبعی قابل استناد تلقی شود.
کتاب «کارگاه نثر رسانه» چگونه ساختاری دارد؟
به طور کلی کتاب «کارگاه نثر رسانه» در دو فصل شامل «نگره حرفه ای» و «نگره زبانی» تنظیم شده است. در فصل نگره حرفه ای به مسائل تخصصی حوزه تنظیم خبر از دید نثر رسانه توجه شده و در فصل نگره زبانی، مطالبی در زمینه قواعد و هنجارهای زبان فارسی باتوجه به نثر رسانه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
در فصل اول کتاب ذیل نگره حرفه ای، بخش هایی چون: چیستی نثر رسانه، دفاعیه ای از نثر رسانه، خصوصیت های نثر رسانه، به چالش کشیده شدن قوانین ثابت نثر رسانه و در فصل دوم یعنی نگره زبانی، بخش هایی چون ناهنجاری های زبانی در نثر رسانه، مصادیق لغزش های نگارشی در نثر رسانه و سفارش های زبانی نگارش شده است.
موضوعاتی چون اهمیت «کوتاه بودن جمله ها» در نثر رسانه، «رعایت فصاحت»، «واژگان بیگانه»، «تغییر نامانوس معنای واژگان»، «تیترها و لیدهای مبهم»، «رعایت نشدن ارتباط مفهومی لید با تیتر»، «نکات مهم در تیتر نویسی»، «کم اطلاعی از قواعد زبان»، «ترجمه ناشیانه، آفت نثر ژورنالیسم»، «نگارش "است" بعد از کلمات مختوم به الف»، «نگارش نادرست"به"»، «"یای" آویزان»، «کاربرد نادرست همزه»، «هست یا است؟»، «مصدر نامناسب»، «کاربرد نادرست حرف ربط نامناسب، حرف اضافه، ضمایر متصل»، و… همینطور در آخر کتاب «دستور خط فرهنگستان زبان ادب فارسی» هم به مخاطبان عرضه شده است.
کتابی در ستایش زبان فارسی
این کتاب علاوه بر این که کتابی آموزشی بری اهالی رسانه و خبرنگارها است، نگاهی انتقادی هم به وضعیت موجود رسانه های کشور دارد، اما با اهمیت تر از این ها شاید بتوان گفت کتابی در «ستایش زبان فارسی» است. پرداختن به اهمیت «زبان» در زمانه ای که عموم فلاسفه صاحب نام دنیا (در نحله های مختلف چه فلاسفه تحلیلی و چه فلاسفه قاره ای)، متمرکز بر مبحث «زبان» شده اند و حتی مهم ترین آنها، مرزهای زبان را مرزهای جهان می دانند و یا حتی «زبان» را خانه هستی می دانند، نشان از آگاهی و درک درست از زمان و دوران دارد.
در مقدمه کتاب آمده است: «زبان بزرگ ترین سرمایه فرهنگی هر جامعه ای شمرده می شود و هر تلاشی در جهت حفظ و ارتقا آن، مسئولیتی سترگ برای همه آحاد جامعه است. این تلاش حوزه ای وسیع از دقت در سخن گفتن و نوشتن تا صدمه شناسی تخصصی زبان را شامل می شود که طبعاً عاملان آن هم از مردم کوچه و بازار تا متخصصان زبان در عرصه های مختلف را در برمی گیرد.
در عرصه رسانه، زبان، بی شک مهم ترین ابزار کار اهالی رسانه شمرده می شود که دقت در روش استفاده از آن، همچون لزوم های حرفه ای آن شمرده می شود.
مثل هر ابزار کار دیگری، اگر اهالی رسانه بهر دلیلی، شامل نا آشنایی با قواعد و چارچوب های شناخته شده زبان و یا نداشتن مهارت و تجربه کافی در بکارگیری آن، نتواند از زبان به بهترین وجه ممکن در عرصه رسانه استفاده نماید، در کار خود موفق نخواهند بود. خیل همکارانی که بعد از سال ها اشتغال در حرفه روزنامه نگاری و گذراندن سال ها عمر پشت میز تحریریه ها، رشد حرفه ای مورد انتظار را در خود احساس نمی کنند، دلیلی غیر قابل انکار بر این مدعاست.
اما حتی دانستن قواعد و چارچوب های زبانی و داشتن مهارت و تجربه در بکارگیری آن، به تنهایی نمی تواند متضمن موفقیت افراد در حرفه رسانه باشد؛ چون که استفاده از ابزار زبان در عرصه رسانه، جز این ها، نیازمند دقت و ذوق و استعداد خاص روزنامه نگاری است. در پاره ای موارد، ذوق و استعداد، حتی نمی تواند جایگزین برخی دیگر از پیش نیازهایی شود که قبل از این یاد شده قرار گرفت.
چه بسا افرادی که بدون آشنایی با قواعد و چارچوب های زبانی و تنها به مدد ذوق و استعداد خدادادی، از رشته های دانشگاهی کاملاً بی ارتباط، وارد عرصه رسانه شدند و در اندک زمانی چنان خوش درخشیدند که نامشان در تاریخ شفاهی مطبوعات معاصر ایران ماندگار شد.»
در تحلیل نهایی کتاب «کارگاه نثر رسانه» کتابی کاربردی و راهنما است و می تواند برای هر رسانه و خبرنگاری بسیار مفید باشد، اما در کنار این خصوصیت های مثبت، تنها نقطه ضعف کتاب، شکل بصری آنست. در دنیای امروز شمایل کتاب بسیار مهم است؛ این که کتاب چه طرح جلدی دارد، از چه فونتی برای عنوان کتاب بهره برده است، نوع صفحه بندی و فونت نوشتار متن چگونه صورت بندی شده و…این نکات در عین سادگی برای جلب مخاطب بسیار مهم هستند.
آشکارا مطالبی از این دست می تواند به بهتر دیده شدن کتاب ها کمک فراوانی کند. بنظر می رسد ناشر و نویسنده کتاب «کارگاه نثر رسانه»، کمتر به این موضوعات دقت داشته اند. در صورتیکه اگر به آن توجه می شود عیار کتاب را صدها برابر بالاتر می برد. به زبانی دیگر در خور چنین محتوایی نیست که از شکل قابل دفاعی برخوردار نباشد.
حرف آخر این که این کتاب می تواند، چراغ راهی برای اهالی رسانه باشد، چه برای باتجربه ها و چه برای جوانانی که می خواهند بتازگی وارد عرصه رسانه شوند. کتابی درخشان که محصول چهل سال تجربه و کار عملی پیوسته در عرصه رسانه است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب