در یك نشست مطرح شد؛
تاب آوری یعنی چه؟
مقدسی مدیر تیم تخصصی تآب آوری در انجمن ازدواج و خانواده کشور گفت: عشق ما را نسبت به تحمل درد قوی می کند و به ما اجازه می دهد که با اشتیاق بیشتری توانایی پیگیری مطالباتمان را داشته باشیم.
به گزارش کادو دونی به نقل از مهر، محمدرضا مقدسی، مدیر و مؤسس خانه تاب آوری و مدیر تیم تخصصی تاب آوری در انجمن ازدواج و خانواده کشور، در نشست «تاب آوری، معنویت و نیایش»، از سلسله نشست های «آتش آه» که بصورت مجازی در شب های ماه مبارک رمضان برگزار می شود، به ایراد سخن پرداخت.
وی بیان کرد: در ابتدا بجای وجه ایجابی تعریف تاب آوری، باید اظهار داشت که تاب آوری چه چیزی نیست. آنچه مسلم است اینکه تاب آوری به مفهوم خوگیری با عامل مزاحم نیست و مفهوم تاب آوری سازش و تن دادن و رخوت و سستی هم نیست و حتی تاب آوری چسب زخم هم محسوب نمی گردد که یک مشکلی از روزگار برسد و با این ظرفیت بخواهیم آنرا ترمیم نماییم. اما مسئله صبوری در حالت فعال خود، از حوزه هایی است که با تاب آوری سطوح هم پوشانی دارد. در حوزه تاب آوری، تعاریف مختلفی ارائه شده است و مخصوصاً با داستان کرونا، اهمیت توجه به این حوزه بیشتر خودش را نشان داد و این روزها از تاب آوری کرونا و … سخن می گویند. یکی از بزرگان روانشناسی یعنی «کاپلان» که نامش برای روانشناسان آشناست، جمله ای یاد داده که تعریف تاب آوری مسئله ساز است. این را به این علت می گوید که به قدری تعاریف متنوع داشته ایم که می بینیم همه اینها درست هستند، اما کامل نیستند.
مقدسی اظهار داشت: وقتی از ما خواسته می شود منظومه شمسی را توصیف نماییم، باید کل منظومه را در نظر بگیریم و همه ستارگان، سیاره ها و … را به نحوی توصیف نماییم که بتوانیم تحلیل درستی از همه زوایای منظومه ارائه نماییم، اما بیشتر تعاریف در تاب آوری، یک یا دو بُعدی است و کل مجموعه مورد توجه قرار نمی گیرد و بدین جهت موجب سوءتفاهم هایی شده است. تاب آوری حداقل این است که از موفقیت پشتیبانی می کند و هیچ کجا موفقیتی به دست نمی آید، مگر اینکه تاب آوری نقش مؤثری داشته است. به مثل، بدون اینکه انسان در تاب آوری نمره خوبی بگیرد، نمی تواند مراتب عالی تحصیلی را طی نماید. اساساً راه دستیابی و توفیق و استعلا، تنش و چالش دارد و قدرتی که ما را پشتیبانی می کند قدرتی است که تحت عنوان تاب آوری از آن یاد می شود.
وی اضافه کرد: با این تفسیر باید تعریفی که اجماع بین المللی دارد را ارائه کنم. دفتر کاهش خطر سازمان ملل در سال ۲۰۰۹ می گوید: وقتی یک نظام و خانواده ای می تواند کارکردهای اصلی خودرا در برخورد با انواع مخاطرات حفظ کند و اگر سانحه ای رخ داد می تواند شرایط را بازسازی کند و رفتار و ساختار را احیا کند و مجدد به سیستم و روال قبلی بازگردد؛ یعنی تاب آوری داشته است. بدین سبب وقتی که به این صورت به داستان بنگریم، مسئله از این مقرر است که ما در محیط خالی از چالش نیستیم و همیشه شوک و استرسی وجود دارد و دنیا مکان ناامنی است.
مدیر و مؤسس خانه تاب آوری اشاره کرد: نکته مهم این است که صحبت تاب آوری، صحبت رویین تنی نیست و تاب آوری هیچ گاه ادعای رویین تنی ندارد، بلکه فقط بر حفظ کارکردهای اصلی و قدرت مرمت و یا بازگشت، به وسیله تجربه عبور موفقیت آمیز از چالش ها را مورد تاکید دارد. مقالات مختلفی تاب آوری را یکی از بهترین پیش بینی کننده های سلامت می دانند. برای نمونه، در بحران کرونا، افرادی که در معرض ابتلاء قرار می گیرند و مبتلا می شوند، در صورتیکه سیستم دفاعی بدنشان تاب آور باشد، از عهده بیماری برمی آیند و این همان چیزی است که تحت عنوان عبور موفقیت آمیز برای تاب آوری ارائه شده است.
مقدسی اظهار داشت: سال ۲۰۰۳، پروژه ای تحت عنوان پروژه بین المللی تاب آوری انجام شد و سه منبع کلی را برای تاب آوری معرفی نمود که همه ما اینها را می دانیم و آنها عبارت از: «I am»، «I have» و «I can» هستند. مشخص است که «من می توانم»، به مجموعه مهارت هایی گفته می شود که فرد برای مقابله و رتق و فتق امور از آنها استفاده می نماید. در برنامه های مهارت آموزی، اینها تقویت می شوند که یک کوچک بتواند بند کفش خودش را ببندد. بخش دیگر «من دارم» است و چیزی که در تاب آوری اهمیت دارد، این است که شخص یا اشخاصی داشته باشیم که ما را دوست داشته باشند؛ یعنی عرصه زندگی ما دارای یک تبادل عاطفی باشد. یکی از منابع سه گانه تاب آوری همین «من دارم» است؛ یعنی من دوست، رفیق و همراه خوبی دارم و اگر این بخش، پایدار باشد، یک ضلع از این سه گانه نیز تامین می شود.
وی اضافه کرد: اما موضوع بحث ما این است که افراد به «من هستم»، چه پاسخی می دهند؟ من چه کسی هستیم و اینجا چه می کنم؟ معنا دقیقاً به همین معناست. آیا مرغ باغ ملکوتم یا خیر؟ اگر انسان پاسخ به این پرسش را پیدا کند، بخش «من هستم» او شکل می گیرد. مثلاً من یک معلم، یا مجمسه ساز و یا خلبان هستم، اما همه داستان این نیست که در شغل خود خلاصه شویم. وقتی سخن از معنویت می نماییم، سخن از حقیقت نهایی می نماییم که آن نقطه پایانی است که انسان چیست و من چه کسی هستم. خداوند دراین زمینه فرمود: «وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی»؛ یعنی انسان کسی است که این جایگاه را دارد و اشرف مخلوقات است. به تعبیر شاعر من را آدم به اینجا آورد و مرتکب گناه شدم و اینجا جایگاه ابدی من نیست. در آموزه های دینی مان داریم که اینجا مزرعه آخرت ماست و اگر اهل این معنا باشیم و خودرا مرغ باغ ملکوت بدانیم، اوضاع متفاوت می شود و ما به پستی و پلشتی خو نمی نماییم.
مدیر و مؤسس خانه تاب آوری اشاره کرد: من کسی هستم که مردم را نیز دوست دارد و من کسی هستم که برای دیگران فداکاری می کند و همه اینها از سرزمین استعلا هستند. حال فرض کنید که چنین آدمی با این معنا در عینیت و ذهنیت و هویت، گرفتار یک حادثه ای شود. در این صورت دیگر غمی ندارد و انسان موحد و متوسل، گرفتار افسردگی نمی گردد و اجازه نمی دهد یإس، ناامیدی و ترس بر او غلبه کند. وقتی یک معنایی در زندگی جریان پیدا می کند، با آن جاری و ساری هستیم. البته که مقام فنا نیست، اما من کسی هستم که دوست داشته می شوم و دوست دارم و وقتی این معنا جریان یافت و خودرا صاحب جایگاهی یافتم که از روح خدا در من دمیده شده است، مقامی بالاتر از این پیدا می کنم.
وی در ادامه گفت: معنویت، مرکزیت سازه سلامت است. کما اینکه در سازمان جهانی بهداشت هم بر سلامت معنوی تاکید شده است و باید اشاره کنم که در اینجا بحث دعا و نیایش نیز مطرح است. وقتی می گوئیم: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ»؛ یعنی خدا روبه روی ما است و برای ما، «او» یا «شما» نیست، بلکه توست. اگر این حضور و محضر درک شود، در نیایش به یک عرصه و فرصتی برای بسط معنا می رسیم که وسیله ارتباطی ما با خداوند است که می توانیم اسم آنرا دعا بگذاریم. ما اسم این کوشش برای بسط این معنا را نیایش می گذاریم و به دنبال فهم آن معنا هستیم که داستان این ارتباط چیست که در دعا و نیایش جریان پیدا می کند. وقتی سخن از ارتباط می شود، ارتباط من با خودم، سرشار از احترام، صلح، دوستی و عاری از ضرر و زیان رساندن است. ارتباط با دیگران نیز باید به همین صورت باشد، چون با دیگران هم بنیاد هستیم و اگر این نگرش جریان یابد، راضی نمی شویم به کسی لطمه بزنیم. پس رابطه من با خودم سرشار از مهربانی است و این پیوند، پیوند پایداری است و رابطه من با طبیعت هم به همین صورت خواهد بود.
مقدسی اضافه کرد: همین طور باید دقت کنیم که افراد تاب آور، افراد فوق العاده ای نیستند که همیشه خندان و فارغ از دغدغه باشند. اتفاقاً ممکنست رنج های عمیق تری هم ببرند. اینها طیف کامل هیجانات را تجربه می کنند، اما مواجهه موفق دارند و این طور نیست که در یک سانحه ای از کار بیفتند. ممکنست من در سِنی باشم که تعدادی از سرمایه های زندگی خودم را از دست بدهم که واقعیت های زندگی است، اما افراد تاب آور کم نمی آورند. ما در دنیای امروز طوری تربیت شده ایم که به دست آوریم و از دست دادن را تمرین نکرده ایم. تاب آوری مدافع شرایط بد نیست، از قضا تاب آوری یک ظرفیتی را ارائه می کند که عملکرد یک سیستم غیرقابل دفاع، باید تغییر کند و در اینجا این تغییر، خودش یک معناست.
مدیر و مؤسس خانه تاب آوری بیان کرد: یک نکته هم در باب عشق وجود دارد و آن اینکه، عشق خاصیتی دارد که ما را نسبت به تحمل درد قوی می کند و به ما این اجازه را می دهد که با اشتیاق بیشتری توانایی پیگیری مطالباتمان را داشته باشیم. رئیس انجمن روانشناسی آمریکا که در سال ۲۰۰۸ فوت شد، تعریفی از تاب آوری دارد و می گوید هر تعریفی از تاب آوری با عبارت توانایی شروع می شود؛ پس اگر توانایی جست وجو و یا ورزش کردن را داریم، همه اینها به صورتی دارند از تاب آوری صحبت می کنند. اینکه من ظرفیت خودرا در ظرفیت دیگری به اوج برسانم نیز نوعی معنامندی و فناشدن است که من ظرفیت های خودرا در ظرفیتی دیگر شکوفا و ذوب کنم که می تواند حد اعلای عشق هم باشد.
سلسله نشست های «آتش آه»، به همت خانه اندیشمندان علوم انسانی، مؤسسه فرهنگی سروش مولانا و انجمن سرو سایه فکن و با حضور تعدادی از صاحب نظران و اساتید حوزه و دانشگاه و نیز متفکران ادیان و مذاهب منتخب شامل شیعه، سنی، زرتشتی، کلیمی و مسیحی در طول ماه مبارک رمضان، هر روز ساعت ۱۸، با دبیری الهام روستایی راد و بصورت مجازی، بوسیله صفحه اینستاگرام خانه اندیشمندان و سروش مولانا انجام می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب