پژوهشگر فرهنگ عامه كرمان با مهر مطرح كرد؛
اخلاصی كه كرمانی ها برای اموات خود می كنند
کادو دونی: کرمانی ها برای ماه آخر سال برنامه های ویژه ای دارند. در فرهنگ عامه آنها اخلاص برای مردگان درروزهای پایانی سال تاکید گردیده است. کرمانی ها برای عید شیرینی های مختلفی همچون کُماچ سِهن می پزند.
به گزارش کادو دونی به نقل از مهر، کرمان سرزمین عجایب است و این به هیچ عنوان گزاره گزافی نیست. کرمان خاستگاه یکی از کهن ترین تمدن ها در تاریخ بشریت یعنی تمدن جیرفت بوده است. اولین ردپاها از نام کرمان را میتوان در کتیبه های داریوش دید. در این کتیبه ها از کرمان بعنوان ناحیه ای یاد شده که محل تأمین چوب «یاک» برای کاخ های هخامنشی بوده است. همینطور در نوشته های یونان کهن هم از کرمان نام برده شده است. بنا به قول هرودت «کرمانیا» از قبایل دوازده گانه ایران بود و ساتراپی چهاردهم (دارا) هم ایالت کرمان را شامل می شد. در روایت های اساطیری هم داریم که کیخسرو کرمان و مکران را به رستم بخشید.
از نظر جغرافیایی هرچند که عمده آب و هوای این منطقه گرم و خشک است و گرم ترین نقطه کره زمین یعنی کویر شهداد در این ناحیه واقع شده، اما نقاط خوش آب و هوا و سردسیری مانند بردسیر هم در این منطقه وجود دارد. اما درباره شیوه زیست مردمان این منطقه باید به از نظر ریشه شناسی نام کرمان را بررسی کرد. کرمان از ریشه «کری» در زبان سانسکریت است. کرمن به مفهوم کار، کوشش، وظیفه و هم کارکن و کوشا، کرمینه به مفهوم ماهر و استاد، «کرمان بندا» به مفهوم کاربنده یا وظیفه شناس است. این مفاهیم همه از «کرمان» تولید شده اند. بنظر می رسد که نام کرمان در ابتدا «کارمان» بوده و بعدها در گذر زمان به کرمان تبدیل گشته است. کارمان متشکل از دو واژه «کار» به معنای تلاش و سازندگی و «مان» به معنای محل و مکان است. کرمان بهترین نام برای این سرزمین و وجه تسمیه خوبی برای نحوه زیست در آن است. اصولاً زندگی سخت و دشوار در کویر، همتی بزرگ و والا و البته تلاش بسیاری را از بومیان طلب می کرد.
کرمان از نظر تساهل مذهبی هم خصوصیت خاصی دارد. پیروان ادیان و مذاهب مختلف همچون شیعه، اهل سنت، شیخی و… و همینطور زرتشتی، یهودی و… در این منطقه با صلح و صفا در کنار هم زندگی می کنند. کرمانی ها از دیرباز هم میهمان نواز بودند و حاضر بودند تا همه زندگی خویش را به میهمان ببخشند. تاریخ کهن کرمان و همینطور تنوع قومیتی و خصوصیت های خاص اقلیمی، فرهنگ عامه کرمانی ها را غنی و یکه کرده است. درباره آئین های نوروزی این فرهنگ و خاستگاه تمدنی با یکی از پژوهشگران فرهنگ عامه کرمان یعنی زهرا ایزدی به گفتگو نشستیم. کتاب «فرهنگ عامه کرمان» به قلم انتشار یافته است. ایزدی همینطور صاحب مقالات بسیار درباره فرهنگ و فرهنگ عامه کرمان است. این گفتگو را در ادامه بخوانید:
آئین های استقبال از نوروز در کرمان کدامند؟ کرونا چه تأثیری روی این آئین ها گذاشت؟
از آنجا که کرمانیان اصالتاً به میهمان نوازی معروفند و همیشه قبل از آمدن میهمان خویش را جهت استقبال آماده می کنند بنابراین به هنگام نوشدن طبیعت و آمدن بهار زیبا خویش را به بهترین شکل ممکن مهیای آمدن بهار و نوروز می کنند. در کرمان هم همانند دیگر نقاط ایران زمین، مردم خصوصاً بانوان باسلیقه کرمانی جهت استقبال از بهار زیبا و دل انگیز اقدامات خاصی را انجام می دهند، تا ایام عید به بهترین شکل ممکن اجرا شود.
امسال هم مانند سال قبل مواجهه با بهار و نوروز در تمام ایران نگاهی دیگر به همراه خواهد داشت به شکلی که احتمالاً تمامی آداب نوروز تحت شعاع قرار گرفته و تغییراتی اساسی در آن بوجود خواهد آمد. بله این تغییر رویکرد به سبب میهمان ناخوانده و غیرقابل رؤیت ما یعنی ویروس کروناست.
مردم کرمان طبق عقاید خاص پیشینیان خویش به آخرین روز اسفند «علفه» یا همان عرفه می گویند. در این روز مردم با طبخ انواع غذا و یا دراصطاح مردم کرمان «ارواح مردگی» به یاد درگذشتگان و اموات خویش هستند و می کوشند به بهترین شکل از آنان یاد کنند کرونا سبب شد تا نوروز ۹۹ تفاوتی فاحش با سالهای دیگر داشته باشد. بانوان کرمانی بدلیل حضور این ویروس شوم و ناخواسته با وسواس خاصی به انجام کارهای ویژه این ایام پرداختند.
مهمترین قسمت از آئین های استقبال از نوروز خانه تکانی است که شامل شست وشو و رُفت و روب و پاک و پیک کردن تمامی کُت و سُمب های «kot، somb» خانه است: شامل تمامی قسمت های منزل، حتی قسمت هایی که پیدا نیستند. در نوروز سال ۹۹ بانوان کرمانی با دقت و ظرافت بیشتری به این گونه امور پرداختند.
شست وشوی انواع فرش و زیراندازها، پتو، ملحفه، گردگیری، تعویض برخی اثاثیه قدیمی منزل، سفیدکردن ظروف مسی «قلاکردن»، زدودن زنگار از سطوح ظروف مسی و… همچون این کارها هستند. عامه مردم براین باورند که ظروف مسی هرسال یکبار بایدقلا شوند و قلا کردن همان «اندود کردن سطوح مسی توسط آلیاژ قلع است.
مرمت قسمت هایی از منزل که در طول سال صدمه دیده است، سفیدکردن اتاق ها و در صورت ضرورت رنگ آمیزی در و دیوار منزل جهت شگون سال نو، هم از دیگر کارهاست. به صورت کل بانوان کرمانی تمامی قسمت های دیده و نادیده منزل را تمیز می کنند.
یکی از باورهای عامه در کرمان این است که معتقدند این ایام از سال باید تمامی نقاط منزل عاری از هرگونه آلودگی باشد، چونکه هنگام تحویل سال خوبان یا اموات آن بیت، گذارشان بر آنجا افتاده و به سرکشی همه قسمت های منزل می پردازند. به باور کرمانی ها اگر همه جا تمیز و پاکیزه باشد، اموات برای اهل منزل دعای خیر می کنند. و اگر منزل آلوده باشد، خصوصاً اگر در سقف ها، کراشک – که همان تار عنکبوت است – وجود داشته باشد، اموات اهل منزل را نفرین می کنند.
و از آنجائیکه مردم کرمان به حضور اموات و دعاهای خیرشان بیشتر از پیش نیازمندند، بنابراین تلاش می کنند، دراین ایام تمام منزل را تمیز کنند. البته در کرمان طبق باوری دیرینه مردم معتقدند اگر بر سقف یاک ُنج دیوارها کِراشک (kerashk) یا تار عنکبوت وجود داشته باشد، اهل آن منزل فقیر و ندار خواهند شد. در نتیجه از اتاق بُنی (انباری) گرفته تا مطبخ (آشپزخانه) و مهمون خونه و پنجدری و سه دری و صندوق خونه، خلاصه حوض و پاشور و آب انبار و اوشا یا محل نگهداری ماکیان در منازل وسیع قدیمی، را حسابی می شویندو می روبند و در نهایت تمامی نقاط منزل با وسواس و سلیقه خاصی تمیز می شود.
زهرا ایزدی
البته امروزه دیگر از آن اتاق های وسیع و منازل پر درخت و حوض و آب انبار خبری نیست اما به هر شکل کدبانوهای کرمانی محیط زندگی خویش را کاملآ تمیز و عاری از هرگونه آلودگی می کنند.
ویژگی خاص سال ۹۹ نسبت به سالهای قبل این بود که بانوان جهت دفع هرگونه آلودگی با تمامی امکانات بهداشتی و مواد شست وشو دهنده به جنگ این ویروس ناشناخته رفته و پس از اطمینان از اینکه دیگر در محیط منزل خبری از این ویروس موذی نیست بنابه موقعیت زمان و درخواست مسؤلان جهت قرنطینه خانگی حتی الامکان در خانه نشستند و با خانه نشینی خویش سلامتی خود و فرزندانشان را تضمین کردند و احتمالاً سال ۱۴۰۰ را هم چنین کنند.
البته پیش از اینکه این میهمان ناخوانده بر شهر و ساکنانش سایه بیاندازد خانواده های دوراندیش کرمانی با تدابیر لازم و اینکه هرساله پیش از حلول سال نو و آمدن بهار خویش را مهیای آمدن نوروز می کنند، کلیه ملزومات زندگی و مایحتاج ایام عید را تهیه کردند.
قاعدتاً این آئین ها در ایام پایانی سال انجام می شود. اما از صحبت های شما این برداشت حاصل می شود که کرمانی ها آداب و آیین هایی مخصوص ماه اسفند هم دارند. اگر موافقید برای ما از آئین های ماه اسفند در فرهنگ عامه کرمان هم بگویید.
اصولاً مردم کرمان آخرین ماه از سال کهنه را جهت انجام پاره ای از امورات مهم اختصاص می دهند. بیشتر مناطق مرکزی و جنوبی همچون مردم شهر کرمان بویژه در گذشته آخرین شب از ماه بهمن ماه را که در واقع نخستین شب از ماه اسفند است، «شب اسفندی» می نامند. در چنین شبی با بهره گیری از سبزیجات و حبوبات آشی به نام «آش اسفندی» می پزند.
مردم معتقدند باید در شبهای سرد اسفندماه از اجاق خانه ها دود بلند شود و گرنه تا سال بعد نعمت و برکت از آن خانه رخت برمی بندد. در خیلی از نقاط مردم در «پنجه» یا پنج روز آخر اسفند بر این عقیده اند که در این ایام باید دست از کار کشید و ساعت ها را به یاد اموات و با خیرات برای آنها گذراند و باقی ساعات را هم به تفریح و گشت و گذار پرداخت. بنابه همین باور در طول این مدت پنج روز مردم به زیارت اهل قبور می روند و غذاهای مخصوص می پزند و حتی خوردن برخی از میوه ها و سبزی ها را واجب می دانند.
این روزهای آخر در گویش محلی اسم خاصی دارد؟
مردم کرمان طبق عقاید خاص پیشینیان خویش به آخرین روز اسفند «علفه» یا همان عرفه می گویند. در این روز مردم با طبخ انواع غذا و یا دراصطاح مردم کرمان «ارواح مردگی» به یاد درگذشتگان و اموات خویش هستند و می کوشند به بهترین شکل از آنان یاد کنند.
شاخص ترین آئین نوروزی مراسم گستراندن سفره هفت است که به نیت تشکر از خداوند بواسطه انعام بیکرانی از انواع خوراکی ها و اشربه را که هرکدام نمادی از نعمات و برکات بی انتها الهی است، سرسفره نهاده و در لحظه موعود که دعا به هدف اجابت مقرون است با استعانت از خدای مهربان برای همگان طلب عافیت و شادکامی می کنند البته عده ای هم معتقدند که شب علفه، دو روز مانده به عیدنوروز است خصوصآ اگر این روز آخرین پنج شنبه سال باشد. مردم کرمان عموماً براین باورند که در آخرین روز سال میت یا فرد متوفی که درآن خانه زندگی می کرده و متعلق به آن خانواده بوده به شکل مرغی سبز در می آید و همواره برگرداگرد منزلش می چرخد و سپس برگوشه بام منزل می نشیند. اگر اهالی منزل به یاد او باشند و برایش خیرات و مبرات بدهند و آیاتی چند از کلام الله مجید را تلاوت کنند و برای او طلب خیر و مغفرت کنند، شادمان شده و با شادمانی می گوید: «خدا بهتون خیر بده که از من یاد کردین.»
اما اگر اهالی منزل بیاد اموات خویش نباشند و بقول کرمانی ها هیچ گونه اخلاصی برای میت نکنند، آن میت دلش را اندوه می گیرد و با ناراحتی بر اهالی بیت و منزلش نفرین کرده و می گوید: خدا ازی ادتون بره که من رو فراموش کردین.
شاید بدلیل همین فراموشی هاست که در احادیث معتبر آمده پیش از اینکه فرصت ها از دست برود، بفکر آخرت باشید و به دست خویش انفاق کنید تا ذخیره آخرتتان باشد. چون که یک عدد خرما بدست خویش انفاق کردن بهتر از باغ خرمایی است که بدست دیگران تقسیم و انفاق شود. غذاها و شیرینی هایی که در این ایام به اد اموات در شب علفه طبخ می شود عبارتند از: خرما بریز (برشته) حلوا بریز، روغن جوشی، سمبوسه، برشتُو قند و...
در کرمان عامه براین باورند اگر به وقت غروب شب جمعه یکی از غذاهایی که بیشتر مورد پسند و دلخواه میت به وقت زندگانی و حیات بوده، برایش طبخ شود و از آن منزل بوی غذا یا ارواح مردگی در محیط خانه بپیچد و در آن لحظه همه با فرستادن صلوات و خواندن فاتحه بر آن میت روحش را شادمان کنند، آن غذا در آن شب در طبقی از نور به محضر آن میت رسیده و کامش را شیرین می کند.
از دیگر عقاید مردم کرمان در روزهای آخر سال کهنه خصوصآ شب عید، پختن خاگینه است. البته لازم به ذکر است که درگذشته که مردم کمتر از برنج استفاده می کردند وتنها رسم بود روز عید «رشته پلو» تهیه کنند اقشار مختلف از خاگینه که کم خرج تر بود استفاده می کردند.
چقدر آئین های نوروزی کرمانی ها به خصوصیت خاص اقلیمی کرمان بستگی دارد؟
قدمت استان کرمان، به جهت تنوع آب وهوایی و فرهنگ غنی و منابع انسان ساخت آن سبب شده است استان کرمان، یکی از مناطق پرارزش صنعت گردشگری کشور به شمار آید. استان کرمان از حیث منابع گردشگری، بعد از استان های اصفهان، فارس و همدان در رتبه چهارم قرار دارد. در تهیه شناسنامه منابع گردشگری استان نزدیک به ۴۵۰ منبع گردشگری با ارزش های بین المللی، ملی، منطقه ای و محلی شناسایی و معرفی شده اند.
بنابراین شناخت خصوصیت ها و ظرفیت های اقلیمی استان کرمان به منظور برنامه ریزی سازمان ها و نهادهای مسئول و افزایش کیفیت و کمیت خدمات گردشگری، به صنعت گردشگری و در نتیجه توسعه امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن کمک می نماید. هرساله در روزهای نوروز شهر کرمان به سبب موقعیت جغرافیایی و آثار بی نظیر تاریخی پذیرای مهمانان و مسافران وگردشگرانی ازسراسر ایران است.
همچنین وجود آثارتاریخی فراوانی مانند: ارگ تاریخی بم، باغ شاهزاده ماهان، دهکده صخره ای میمند شهربابک، کویر لوت و کلوت های شهداد و بسیاری ازمناطق سرسبز و خوش آب وهوا دیار کرمان را به نگین زیبای کویر تبدیل نموده است. ازاین رو از قدیم کرمانی ها میهمان نواز بودند و بنا بر این هم برنامه های نوروزی خویش را در جهت استقبال از مهمانان طراحی و اجرا می کردند. ضمن اینکه نوع غذاها و شیرینی های طبخ شده برای نوروز هم به اقلیم و مواهب طبیعی وابسته است.
کرمان محل همزیستی مسالمت آمیز پیروان ادیان مختلف است. آیا در آئین های نوروزی این اقوام تفاوتی وجود دارد؟
اشتراکات بسیاری وجود دارد اما در جزئیات هم تفاوت هایی به چشم می خورد. زرتشتیان کرمان در پنج روز آخر سال مراسم گهنبار پنجه را برگزار می کنند و شب آخر سال در پشت بام های خود آتش می افروزند و چراغی هم به لبه بام خود می گذارند که تا صبح روشن است. سحر گاه روز اول عید در پشت بام ها باردیگر آتش افروزی شروع می شود و با زمزمه «اوستا» به هم می آمیزد؛ به حدی که همسایگان از شنیدن آهنگ موزون «اوستا» و دیدن شعله های لرزان آن همه آتش در هوای رقیق سحرگاهی به وجد می آیند.
هنگام سرودن «اوستا» مقداری لرک (آجیل گهنبار) و مقداری برگ آویشن در ظرف آبی ریخته شده و چند عدد ششه و کوزه هم در لبه بام ها چیده شده است. به محض دمیدن نخستین اشعه خورشید این مراسم آخر می پذیرد. چند شاخه سرو و مورد و گل را روی لبه بام می گذارند و آب و آویشن را هم از پشت بام به پایین می ریزند و سپس از پشت بام پایین آمده و مراسم اصلی عید نوروز را شروع می کنند.
از اواخر اسفند اقدامات اولیه برای پخت سمنو شروع می شود. اولین گام تهیه گندم و خیساندن آن است. طبق عقاید دیرینه ای مردم معتقدند که این عمل باید طی ۹ روز انجام گیرد، بدین ترتیب که سه روز گندم ها را در آب خیس می کنند، روز سوم گندم ها را از آب خارج کرده، داخل کیسه ای پارچه ای ریخته و در جایی خنک و مرطوب نگه می دارند تمام افراد خانواده که همه به گرمابه رفته و بهترین و نوترین لباس خویش را پوشیده اند، هنگام سال گردش، جلوی سفره عید قرار می گیرند. روی سفره این اشیا چیده شده است: آئینه با گلاب پاش، ظرفی پر از نقل سفید که در وسط سفره گذاشته شده، یک ظرف آب جلوی سفره که مقداری برگ آویشن و یک دانه سیب یا انار یا نارنج و چند سکه نقره در آن انداخته شده، یک مجمر آتش، کتاب مقدس اوستا، گلدانی پر از شاخه های سرو و مورد و گل، چراغی روش و شمع هایی که در اطراف سفره قرار دارد، ظروف آجیل و حلویات و خوراکی های پخته، کاهو و اسفناج و سبزیجات و میوه جات، ماست و پنیر، کماچ و نان شیرمال و بالاخره تمام نعمت هایی که پروردگار بخشیده، سر سفره عید حاضر است.
ضمناً زرتشتیان در اول صبح عید در دو طرف چهارچوب پایینی درب منازل، مقداری برگ آویشن می ریزند که این علامت برقرار جشن در آن خانه هاست. هفت سینی که مسلمان سر سفره عید می گذارند، هم بین زرتشتیان مرسوم نیست. زرتشتیان می کوشند تا بهترین داده های اهورایی را سر سفره عید حاضر کنند ولی اصراری ندارند که حرف اول آن داده٬ها سین باشد یا چیزی دیگر. برخی از محققان می گویند که در زمان قدیم در سر سفره عید، هفت شین داشته اند مانند شمع و شراب و شیرینی و شربت و… که باور کردنی نیست.
میان این همه مؤلفه های فرهنگی زیبا، بفرمائید که شاخصترین آئین نوروزی کرمانی ها چیست؟
شاخص ترین آئین نوروزی مراسم گستراندن سفره هفت است که به نیت تشکر از خداوند بواسطه انعام بیکرانی از انواع خوراکی ها و اشربه را که هرکدام نمادی از نعمات و برکات بی انتها الهی است، سرسفره نهاده و در لحظه موعود که دعا به هدف اجابت مقرون است با استعانت از خدای مهربان برای همگان طلب عافیت و شادکامی می کنند و طبخ سمنو که یکی از غذاهای متبرک شمرده می شود، چون که مردم معتقدند گندم آن بهشتی است.
درباره دستور پخت سمنو و شیرینی جات مخصوص سفره عید کرمانی ها هم برای مخاطبان ما صحبت کنید.
به طور کل یکی از مهم ترین کارهای بانوان کرمان در چنین روزهایی پختن کماچ سن و سمنو است که مواد متشکله هر دو آرد سن است که اصولاً تهیه این آرد هم با اداب خاصی در کرمان انجام می شود.
نوعی دیگر از همیاری و یاریگری بانوان کرمانی در انجام اموری مانند سمنوپزون، نان پزون و طبخ انواع نذورات در جشن ها و شادی ها و یا مراسم خاص سال است که با دست بدست دادن یکدیگر انجام می گیرد و در این مورد مردم کرمان اصطلاحآ معتقدند که «یه دس صدا نداره» و اگر کسی کمک حال آنان بود و دستی به بالشان گرفت می گویند
دست حشر، بلا نبینه
و اما در ابتدا اشاره نماییم به نوع مشارکت بانوان در طبخ سمنو، ازآنجا که پختن سمنو بسیار مشکل و وقت گیر است و به تنهایی نمی توان مبادرت به این کار کرد، بنابراین خانواده هایی که قصد طبخ این غذا را داشته باشند پس از تهیه مواد اولیه آن، در روزی خاص با خبرکردن اقوام و خویشان و همسایگان و نزدیکان گردهم جمع آمده و با تشریک مساعی یکدیگر این غذا را که نوعی نذری هم شمرده می شود، تهیه و پخش می کنند.
دوباره اشاره می کنم که بین مردم کرمان طبخ سمنو بسیار مقدس و متبرک است و عامه مردم براین باورند که این غذا منسوب به بی بی دوعالم حضرت فاطمه زهرا (س) است و بنا بر این است که تک تک بانوان حاضر بر سر دیگ باید با وضو باشند و علت دیگر تقدس این غذا این است که مواد اولیه این غذا را گندم که محصولی است بهشتی، تشکیل می دهد.
از اواخر اسفند اقدامات اولیه برای پخت سمنو شروع می شود. اولین گام تهیه گندم و خیساندن آن است. طبق عقاید دیرینه ای مردم معتقدند که این عمل باید طی ۹ روز انجام گیرد، بدین ترتیب که سه روز گندم ها را در آب خیس می کنند، روز سوم گندم ها را از آب خارج کرده، داخل کیسه ای پارچه ای ریخته و در جایی خنک و مرطوب نگه می دارند. در گذشته که داخل خانه ها چاه آب وجود داشت، کیسه را داخل دیواره چاه آویزان می کردند تا کاملاً «تج» یا «پتک» یا جوانه بزند. بانوی خانه موظف است هر روز روی کیسه نم آبی بپاشد یا اینکه آنرا در معرض باران قرار دهد تا گندم ها خیسیده و زودتر جوانه بزنند. نکته جالب این است که مردم کرمان معتقدند اگر این گندم با آب نیسان که آبی متبرک است خیسانده شود، بهتر است. آب نیسان هم آب بارانی است که ۶۵ یا ۷۵ روز پس از نوروز ببارد. این آب خواص بسیاری دارد و در درمان امراض مفید می باشد.
خلاصه پس از آن که گندم ها کاملاً ریشه زدند، ریشه آنها را جدا می کنند و در این مرحله به جهت جداسازی شیره گندم، آنها را در هاون کوبیده و یا چرخ می کنند. در این مرحله از طبخ سمنو شیره حاصله را داخل دیگی بزرگ ریخته و روی آتش قرار می دهند، با مقدار معینی آب و اندکی آرد گندم و زیر دیگ را حسابی هیزم فراوان می ریزند تا بجوشد و اندک اندک آب آن تبخیر شده و قوام بیاید. در این مرحله کار بانوان بیشتر از قبل می شود چون که باید مرتب دیگ را بهم بزنند که ته نگیرد و به همین علت تک تک بانوان دربهم زدن دیگ باهم شریک می شوند.
در کرمان بانوان براین باورند که دیگ سمنو باید سه اذان را پشت سر بگذارد و به همین علت دیگ را در ساعات اولیه بامداد پیش از اذان بار می گذارند تا شبانگاهان پس از نماز شامگاه. لازم به ذکر است که بانوان حاضر بر سر دیگ مرتب صلوات گویان در کنار دیگ حاضر می شوند و هر یک از بانوان به جهت برآورده شدن حاجت خویش دو رکعت نماز حاجت سر دیگ به جای می آورند و براین باورند که باید در کنار دیگ جهت برآورده شدن حاجات ۱۲ عدد شمع روشن کنند به نیت دوازده امام. همینطور عامه بر این عقیده اند که شخص ناپاک نباید کنار دیگ حاضر شود. در پایان هم سمنوی نذری را بین اقوام و خویشان و همسایگان پخش می کنند.
در ادامه مطلب باید اذعان داشت که برگزاری چنین آیین هایی که ریشه در عقاید پاک ابا و اجداد و نیاکان ما دارد یکی از زیباترین آیین هاست که بعضی از آنها از تقدس خاصی هم برخوردارست.
بطور کلی با نگرش عمیق به تک تک این آئین ها میتوان به این مساله پی برد که مردمان ایران زمین از دیرباز جهت نو شدن طبیعت و نفس تازه زمین پایبند عقاید خاصی هستند که برگرفته از آئین پاک اسلام و به شکلی مبین اصل معاد است یعنی زنده شدن مردگان و تجدید باردیگر زندگی.
اما درباره شیوه پخت شیرینی «کُماچ سِهن»: این نوعی از شیرینی محلی استان کرمان است. در تهیه آن از آرد جوانه گندم (آرد سهن) و آرد گندم استفاده می شود. شیرینی اصلی آن خرما است که بین دو لایه خمیر قرار می گیرد. این شیرینی به خاطر نوع آرد و شیرینی طبیعی آن «خرما» و ادویه به کار رفته در آن، بسیار مفید می باشد و به کسانی که به سلامت خود اهمیت می دهند، سفارش می شود.
مواد لازم برای تهیه خمیر کماچ سهن به این شرح است:
آرد سهن (آرد جوانه گندم) یک لیوان
آرد گندم یک و نیم لیوان
روغن ۲۰۰ گرم
آب به اندازه لازم
مواد درون خمیر کماچ:
خرما هسته گرفته شده ۳۰۰ گرم
گردو ۲۰۰ گرم
ادویه کماچ دو قاشق غذاخوری پر
مواد لازم برای تزئین:
هل ساییده شده و پودر قند به مقدار لازم
نکته:
۱ ادویه کماچ شامل دارچین، زیره سبز و سیاه، تخم شوید، سیاه دانه، جوز، زردچوبه، فوفل، میخک و بادیون است.
۲ ادویه کماچ را دو قسمت کرده مقداری را به خمیر اضافه کرده و مقداری را داخل مواد درونی خمیر می ریزیم که این ادویه بسته به ذائقه افراد می تواند کمتر یا بیشتر استفاده گردد.
طرز تهیه
آرد گندم را با آرد سهن و ادویه مخلوط می نماییم. سپس به این مخلوط کم کم آب اضافه می نماییم تا خمیری یک دست حاصل شود.
آنگاه در ظرفی دیگر خرمای هسته گرفته شده را چرخ کرده و با گردو و ادویه کماچ مخلوط می نماییم. میتوان این مخلوط را به مدت کوتاهی در روغن تفت داد تا خرما کمی نرم شود.
ته سینی فر یا قالب موردنظر را چرب کرده و روی آن آرد می پاشیم. خمیر را با وردنه داخل سینی یا قالب پهن و نازک می نماییم. آن گاه از مخلوط خرما و گردو برداشته روی خمیر پهن کرده و صاف و یک دست می نماییم. تا یک لایه خرمایی پهن به دست آید. سپس یک لایه خمیر دیگر را هم روی یک تخته پهن کرده، نازک می نماییم و روی این لایه خرمایی قرار می دهیم. به شکلی که لایه خرمایی بین دو لایه خمیر قرار گیرد. بعد با کارد تیزی به هر شکلی که دوست داریم مثل لوزی یا مربع برش هایی بر روی خمیر ایجاد می نماییم. کمی روغن روی سطح خمیر مالیده و در فر که از قبل روشن کرده ایم قرار می دهیم تا طلایی و پخته شود. کماچ سهن را میتوان به جای فر، در تابه و با روغن سرخ کرد.
بعد از اینکه کماچ پخته شد، آنرا بیرون از فر می گذاریم تا کمی خنک شود. سپس در صورتیکه دوست داشته باشیم، روی آن مخلوط هل ساییده شده و پودر قند می پاشیم و با پودر پسته تزئین می نماییم.
منبع: kadodooni.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب