تعطیلات آخر هفته كجا برویم؟
سفر به مهد گردشگری كویری، آفریقای ایران پذیرای مسافران است
كادو دونی: استان سمنان دارای چهار قطب گردشگری كویری شامل پارك ملی كویر گرمسار، ریگ جن سمنان، طرود و خارتوران شاهرود است و از آن بعنوان آفریقای ایران یاد می گردد.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها- محمد حسن مقدم نیا: جاذبه های كویر در زمره زیرساخت های بوم گردی یا اكو توریسم قرار دارد كه در ایران به واسطه اقلیم گرم و خشك به خصوص در سال های اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
دراین بین استان سمنان را می توان مهد گردشگری كویری دانست چراكه دارای چهار منطقه اصلی شامل «خار توران»، «طرود»، «ریگ جن» و «پارك ملی كویر» در حاشیه شمالی دشت كویر كشور است.
تفاوت كویرگردی در استان سمنان با سایر استان ها این است كه به واسطه قرارگیری چهار شهرستان از هشت شهرستان استان در حاشیه نوار شمالی دشت كویر، فاصله اقامت مسافران در شهرها تا كویر آن قدر كوتاه است كه می توان شب را در شهر گذراند و بامداد صبحانه را در دل رمل های شن و ماسه ای صرف كرد، این خصوصیت در بعضی استان های نوار جنوبی دشت كویر و كویر لوت كمتر دیده می گردد به این دلیل كویرگردی در استان سمنان مورد اقبال عمومی است.
۴جاذبه اصلی كویر های استان سمنان
دیگر خصوصیت كویرگردی در استان سمنان، فاصله اندك با تهران و مشهد است. از یك هزار كیلومتر فاصله بین این دو شهر ایران كه سالانه ۲۵میلیون نفر تنها از این مسیر به زیارت امام هشتم می روند، ۶۴۰ كیلومتر یا ۶۴درصد، در استان سمنان وجود دارد و از این میزان، ۶۰ درصد در حاشیه كویر قرارگرفته است.
بوم گردی بیشتر یك مرام نامه اخلاقی است تا روشی برای گذران اوقات فراغت، لیكن طرفداران آن از قشری خاص هستند كه احترام به طبیعت را آموخته اند استان سمنان دارای چهار جاذبه اصلی گردشگری كویری و یك جاذبه فرعی به نام دشت مریخی در جنوب دامغان است كه در این گزارش به معرفی این اماكن می پردازیم اما ابتدا باید دانست كویرگردی چیست؟
كویرگردی را می توان به علت خصوصیت هایی كه دارد یكی از زیرشاخه های اكو توریسم یا به اصطلاح طبیعت گردی دانست.
بومگردی بنا به تعریف سازمان جهانی توریسم، گردشگری در دل طبیعت بر پایه احترام به منابع طبیعی نامیده می گردد یعنی یك بوم گرد چیزی جز ردپا از خود در طبیعت به جای نمی گذارد، بوم گردی بیشتر یك مرام نامه اخلاقی است تا روشی برای گذران اوقات فراغت، لیكن طرفداران آن از قشری خاص هستند كه احترام به طبیعت را آموخته اند.
بومگردی خصوصیت كویر نوردی است
پاسداری از طبیعت، فرهنگ بومی، احترام به فولكلور محلی، ترغیب جوامع به حفظ زیست بوم ها و همینطور مراقبت از آن ها در زمره خصوصیت های بومگردی است كه به علت فواصل نزدیك شهرهای استان سمنان به كویر و همینطور دارای سكنه بودن روستاهای حاشیه شمالی دشت كویر، این امر نمود بیشتری پیدا می كند.
بومگردی اما سبب شده تا خانه های روستایی در دل كویر استان سمنان مأمنی برای مسافرانی باشند كه می خواهند از طبیعت بكر خدادادی بهره مند شوند و ضمن احترام به فرهنگ بومی، كمك خرجی را هم برای روستائیان زحمتكش برجای گذارند كه این امر در سال های اخیر به خصوص در حوزه خار توران و روستاهای آن مانند رضاآباد، ترویج بسیار خوبی یافته و در طول سال، دیار قومس، پذیرای هزاران توریست و بومگرد است.
رضاآباد شاهرود كویری در دل توران
رضاآباد شاهرود را به واسطه خصوصیت های منحصربه فردش می توان نگین انگشتری كویر دانست، روستایی زیبا كه در آن پیوند بین آسمان شب و دشت كویر را در انتهای منطقه جنوب شرقی استان سمنان می توان مشاهده كرد، گویی اینجا آخر دنیا است چراكه پس ازآن رمل های شنی آغاز می شوند و تا چشم كار می كند چیزی جز رمل دیده نمی گردد.
این روستا به علت برگزاری همایش های گردشگری، تورهای اكو توریسم و همینطور تولید فرهنگ بومگردی سالانه میزبان دو تا سه هزار توریست است.
رضاآباد شاهرود را به واسطه خصوصیت های منحصربه فردش می توان نگین انگشتری كویر نوردی دانست رضاآباد در دشت توران و در ۲۵۰ كیلومتری شرق شاهرود قرار دارد، معماری این روستا مانند تمامی روستاهای منطقه طاق ضربی با دیوارهای قطور و متناسب با گرمای كویر است، ایوان، مطبخ، گنجه، رف، دس گلی، نشیمن، اتاق میهمان (كه امروزه به بومگردان اجاره داده می شود)، پادری، كرباس، كلن دون و... بخش های مختلف خانه رضاآبادی ها را تشكیل می دهند.
اگر می خواهید به رمل های شنی رضاآباد پای بگذارید باید بدانید كه فاصله این رمل ها تا منازل روستا ۱۰ متر بوده و كافی است پاهای خویش را از كفش درآورده، در منازل را بازكنید تا خویش را روی رمل ها ببینید.
این روستا در محدوده مركزی متمركز است و در كنار یك بادگیر دست ساز كه توسط منابع طبیعی استان سمنان تولید شده، قرارگرفته است كه خود نشان از تندبادها و طوفان های شن در این منطقه دارد، كمتر كسی است كه یك بار پایش را به رمل های رضاآباد به خصوص در روزهای عید رسانده باشد و دوباره قصد سفر نكند، تنها نقطه ضعف این روستا را می توان جاده نسبتاً نامناسب آن دانست.
ریگ جن مرز بین خیال و واقعیت
ریگ جن با داستان و افسانه های مخصوص به خود در میان نقاط دیدنی استان سمنان دلبری می كند، جایی كه شن های روان را می توان به چشم دید و گردباد ریز گردها و باطلاق های شنی اش شهره آفاق است.
نام این مكان را «ریگ جن» گذاشته اند چون افسانه های محلی فراوانی از گم شدن افراد در بیابان های این منطقه حكایت دارد، برخی آن را كار جنیان می دانند و دیگران كویر زدگی را عامل آن می دانند، اما دلیل درست آن وجود باطلاق هایی است كه می تواند موتورسیكلتی را هم در خود غرق كند.
از سوی دیگر پیچیدن صدای باد در گوش كویر رمل و ماسه ای ریگ جن هم به افسانه های محلی رنگ و لعابی دیگر بخشیده، اما آنچه واقعیت دارد ریگ های به شدت روان و زمین كاملاً سست این منطقه است كه در بعضی نقاط حتی توان مدفون كردن یك خودروی كوچك به اندازه پراید را هم دارد لیكن در گردشگری ریگ جن غالباً افراد بومی همراهان بهتری برای گردشگران هستند.
ریگ جن غروبی بی نظیر دارد
ریگ جن غروب و طلوع آفتابی كم نظیر دارد، خیره كننده، جادویی، محصوركننده و كم نظیر صفاتی هستند كه برای این منطقه می توان برشمرد. برای كسانی كه با بومگردی آشنا هستند باید گفت شباهت جالبی بین این منطقه و مرنجاب در استان اصفهان وجود دارد، برای رسیدن به ریگ جن باید از جاده نظامی سمنان به سمت معلمان سفر كرد تا از مسیر شیطان كوه به سمت انارك برسید، یافتن ریگ جن كار راحتی است چراكه بزرگ ترین كوه آن منطقه درست در پائین دستش قرار دارد.
ریگ جن غروب و طلوع آفتابی كم نظیر دارد، خیره كننده، جادویی، محصوركننده و كم نظیر صفاتی هستند كه برای این منطقه می توان دانستدرباره ریگ جن نكته قابل بحث دیگر آن است كه همراه داشتن تجهیزات ویژه كویر نوردی جزو الزامات به حساب می آید، همینطور جز «جی پی اس» و موبایل های ماهواره ای، هیچ ابزار ارتباطی دیگری در آن منطقه فعال نخواهد بود.
پارك ملی كویر
شاه گل كویر غرب استان سمنان پارك ملی با مساحت۴۴۰هزار هكتار است، این پارك كه دو قسمت شامل قصر بهرام و منطقه حفاظت شده دارد، در حاشیه گرمسار قرارگرفته و مناظری بدیع، جذاب و خارق العاده را رقم می زند، برعكس كویر ریگ جن و رضاآباد كه غالباً رمل و ماسه بادی هستند، این پارك ملی، هم رمل دارد و هم كوه و پوشش گیاهی، حتی بستر دریاچه نمك و باطلاق را هم در آن می توان دید كه طبیعتی شگرف با حیات وحشی استثنایی را در خود جای داده است.
به جرات می توان گفت اگر پارك ملی توران و پارك ملی كویر را از حیات وحش ایران زمین بگیریم، نیمی از گونه های جانوری نایاب این خاك را از دست خواهیم داد، لیكن به این مكان ها باید لقب گنجینه هایی از ژن های نایاب داد.
پارك ملی كویر همینطور قدمتی دیرین دارد و در كتیبه های بهرام به آن ها اشاره شده است.
این منطقه در سال ۵۵ بعنوان منطقه حفاظت شده انتخاب و در سال ۵۷ نام پارك ملی را به خود گرفت؛ برای سفر به آن باید از جاده گرمسار- سیاه كوه سفر كرد، همینطور این پارك به علت قرارگیری در جوار استان های قم و اصفهان از مسیرهای متعددی راه دسترسی دارد كه یكی از معروف ترین و سهل الوصول ترین آن ها، مسیر ورامین-پیشوا محدوده ایستگاه ابر دژ است.
پارك ملی كویر تحت نظارت محیط زیست و منابع طبیعی استان سمنان است.
قصر بهرام میزبان مسافران است
پارك ملی كویر دارای اقلیمی گرم و خشك است و شاید كمتر كسی فكر كند در این سیاه كویر، گونه های مختلف موجودات زنده وجود داشته باشند، در این پارك اما می توان چشمه و آبشار نمك را حتی مشاهده كرد كه شاید در جای دیگری از ایران یافت نشود، برای دیدن این مناطق باید مسیر محیط بانی سفیدآب را در پیش گرفت، پارك ملی كویر یكی از بزرگ ترین شوره زارهای ایران با دو هزار و ۵۰۰ مترمربع است و حوضچه نمك طبیعی موجود در آن در ایران اسلامی بی نظیر به نظر می رسد.
جالب است بدانید در این پارك حتی یك كاروانسرا هم وجود دارد كه به آن «دیر گچین» می گویند، همینطور قصر بهرام هم در زمره دیدنی ترین مناطق این پارك به حساب می آید كه البته دستیابی به آن مستلزم امكانات، بنزین، آب، غذا، و... است.
همچنین باید گفت در مجموع ۳۴ گونه پستاندار، ۱۵۵ گونه پرنده و ۳۴ گونه خزنده در این منطقه شناسایی شده اند پس به شكلی باید اظهار داشت كه این پارك مخصوص سفر بومگردان حرفه ای است و نه مردم عادی.
منطقه ای كه خالی از سكونت است
بومگردی در هرجایی لازم باشد در دونقطه از استان سمنان واجب ترین اصل است كه این دو منطقه زیست كره توران در شاهرود و پارك ملی كویر در گرمسار هستند، چراكه هجوم انسان به این مناطق چیزی جز نابودی را به همراه نمی آورد، نمونه این امر كاهش جمعیت ۸۰۰ رأسی گورهای این نواحی به ۱۷ رأس طی ۴۰ سال اخیر است.
جاده سنگفرش بعنوان یكی از شگفت انگیزترین آثار تاریخی از جاذبه های پارك ملی كویر است اما پارك ملی كویر جاذبه های گردشگری عمومی تری هم دارد چنانكه پایگاه میراث فرهنگی كشور درباره آن می نویسد: جاده سنگفرش بعنوان یكی از شگفت انگیزترین آثار تاریخی از جاذبه های این منطقه است، به صورتی كه این جاده امكان عبور كاروان ها را از میان اراضی باتلاقی و شوره زارهای حاشیه دشت كویر فراهم می كرده است.
همچنین بنای مشهور «قصر بهرام» كه درواقع یك كاروانسرای شاه عباسی است و كاروانسرای «عین الرشید»، آبراه سنگی «سیه كوه» كه آب موردنیاز قصر بهرام را تأمین می كرده، بقایای «ساختمان حرم سرا»، كاروانسراهای «سفیدآب» و«ركاب» و آب انبار «قیلوله» از دیگر جاذبه های تاریخی این منطقه است.
پارك ملی كویر، تنها پارك ملی در ایران است كه به قول سازمان محیط زیست در آن هیچ گونه سكونتگاه انسانی و معدنی وجود ندارد و پروانه چرای دام صادر نمی گردد.
زیست كره توران سرنگتی دوم
استان سمنان را آفریقای ایران می نامند، اما «سرنگتی» آن اساساً توران شاهرود است، زیستگاه یوز آسیایی، پلنگ ایرانی، جبیر، مارال، آهو، گورخر ایرانی و صدها گونه دیگر جانوری و گیاهی كه سال های سال است سرمه چشم حیات وحش ایران اسلامی نام دارد. این منطقه بدیع و زیبا در جنوب شاهرود و در فاصله ۲۱۰ كیلومتری قرار دارد و برای سفر به آن باید در مسیر شاهرود-مشهد، به سمت بیارجمند تغییر مسیر داد.
توران شاهرود زیستگاه یوز آسیایی، پلنگ ایرانی، جبیر، مارال، آهو، گورخر ایرانی و صدها گونه دیگر جانوری و گیاهی كه سال های سال است سرمه چشم حیات وحش ایران اسلامی نام دارد. هشت درصد این منطقه پارك ملی و تفریحگاه، ۷۵درصد آن منطقه حفاظت شده و ۱۷درصدِ آن سهم حیات وحش است اما همین سهم كوچك انسان از زیست كره توران هم آن قدر جذابیت دارد كه نتوان از كنار آن گذشت.
این زیست كره یكی از ۱۱ ذخیره گاه حیات وحش ایران و دومین آن ها با یك میلیون هكتار است و پس از سرنگتی آفریقا در تانزانیا دومین منطقه بیوسفر جهان به شمار می آید.
۴۱ گونه جانوری هم در این پارك زندگی می كنند كه معروف ترین آن ها یوز و گور خر هستند اما در این منطقه حتی لاك پشت مهمیز دار و افعی هم یافت می شود، یكی از خصوصیت های این منطقه كوهستانی بودن در كنار كویر است كه سبب می گردد طلوع و غروب خیره كننده ای داشته باشد.
این منطقه به علت وسعت زیاد سالانه پذیرای تعداد زیادی مسافر و توریست حرفه ای است.
قلعه بالا پذیرای مسافران
نكته قابل توجه درباره این منطقه، وجود روستاهای هدف گردشگری مانند «قلعه بالا» است كه بومگردی را به معنای واقعی خود اجرا می كنند و سالانه میزبان ده ها هزار توریست هستند، سال قبل آمار عرضه شده از جانب مسئولان، سفر ۱۵هزار نفر را به این روستا تائید كرد كه این امر به رونق روستا هم كمك شایانی كرده است.
وجود روستاها در مجاورت زیست كره توران همینطور سبب شده این منطقه امنیت بسیار خوبی را هم برای گردشگری داشته باشد.
در كنار این امنیت، مردم بسیار میهمان نواز این ناحیه از ایران زمین، زبانزد خاص و عام هستند كه درمجموع می توان منطقه توران شاهرود را به مثابه یكی از قطب های دیدنی شمال شرق ایران، به حساب آورد.
هرچند خیلی از كارشناسان معتقد هستند به علت حساسیت بیش ازاندازه زیست محیطی، ترجیح بر عدم حضور مسافران و گردشگران در داخل پارك توران است، اما حظ بصری از جلوه های خدادادی پارك ملی توران نباید از كسی دریغ شود.
طرود شاهرود از مسافران دلبری می كند
طرود یكی دیگر از مناطق گردشگری كویر استان سمنان است كه در جنوب شاهرود قرارگرفته و برعكس توران، پذیرای عام و خاص از هر قشر و طیفی برای گردشگری می باشد و حتی با یك خودروی سبك سواری و با امكانات محدود هم می توان یك روز را در روی رمل های شنی و ماسه ای بدون هیچ دل نگرانی گذراند چراكه رمل ها تا كنار جاده آسفالت ترانزیت شاهرود-معلمان كشیده شده اند.
كویر چاه جام یكی از مهم ترین و معروف ترین نقاط دیدنی طرود است كه سالانه میزبان خیلی از تورهای گردشگری می باشد، این منطقه كیلومترها رمل و ماسه بادی را زیر پای مسافران می گشاید و پاهای خسته را جانی دوباره می بخشد. این منطقه در ۴۰ كیلومتری طرود و در ۷۰ كیلومتری جنوب شاهرود قرار داشته و مسیر دسترسی بسیار خوبی دارد.
طرود شاهرود مناظر بسیار دیدنی دارد و همینطور مردم این ناحیه بعنوان دروازه بان ورودی به دشت كویر شناخته شده و از میهمان نوازی بی نظیری برخوردار هستنددهانه، رزِ، حسین آباد، باز میل، تنوره، ره دائی، درویش و... نام قنوات منطقه طرود هستند كه هركدامشان در كنار دهانه تصویری بی بدیل را از خود به نمایش می گذارند.
طرود همینطور مهد شترداری و قالی بافی استان سمنان هم نام دارد، وجه تسمیه این بخش را این چنین ذكر كرده اند: «این منطقه ته یك رود بزرگ در دوران گذشته بود كه دلتای ورودی دشت كویر را تشكیل می داد و به این دلیل آن را ته رود نامیدند كه معرب آن طرود است. »
هجوم عكاسان به طرود زیبا طرود شاهرود مناظر بسیار دیدنی دارد و همینطور مردم این ناحیه بعنوان دروازه بان ورودی به دشت كویر شناخته شده و از میهمان نوازی بی نظیری برخوردار می باشند. برای سفر به طرود كافی است ۱۲۱ كیلومتر در سمت جنوب شاهرود و در مسیر شاهرود-اصفهان رانندگی كنید تا خویش را در بین ریگزارهای انبوه، گیاهان طاق و همینطور رمل های شنی ببینید هرچند در سال های اخیر در این بخش جاده سازی هایی شده است اما خوشبختانه تا حد زیادی نتوانسته به نواحی طبیعی این منطقه آسیبی وارد كند. طرود همینطور مهد تصویربرداری كویری است چراكه گله های بزرگ شتر و رمل های شنی و ماسه ای بیش از هر نقطه دیگر در استان سمنان، در طرود دیده می شوند این منطقه همینطور دارای اهمیت معدنی ویژه ای هم است.
تپه مریخی عجیب ترین جای ایران علاوه بر مناطق شاخصی كه ذكر شد، چند ناحیه گردشگری مهم دیگر در استان سمنان وجود دارد كه شاید شاخص ترین آن ها تپه های مریخی در پارك ملی كویر و البته این دفعه در جنوب دامغان است، نام این منطقه چند سال پیش و طی انتشار یك عكس از این بخش كویری جنوب دامغان معروف شد عكسی كه تمام كارشناسان معتقد بودند از سطح مریخ گرفته شده حال آنكه یكی از كوه های جنوب دامغان بود و به این ترتیب، منطقه تپه مریخی در دامغان، شهرتی جهانی یافت. مشابه این منطقه تنها در آریزونای آمریكا دیده می شود، تپه های سرخ رنگی كه به گونه ای استادانه توسط خالق یكتا خلق شده اند، این منطقه در جنوب دامغان و در مسیر دامغان-جندق قرار دارد، اما دسترسی چندان راحتی ندارند بنابراین این منطقه نیازمند ماشین های آفرود است. درنهایت باید گفت استان سمنان نگین گردشگری كویری نامیده می شود، مناطق بسیاری كه ذكر نام همه شان در این مجال جای نمی گیرد، مناطقی كه با زیبایی منحصربه فردشان چشم ها را می نوازد، این مناطق اما سال های اخیر میزبان مسابقات رالی كویر و آفرود هم بوده و هرچند مخالفانی به خصوص در میان اهالی محیط زیست دارد، اما توانسته تا حد زیادی به جذب توریست كمك نماید. درباره كویر استان سمنان اما باید گفت این مناطق بكر، طبیعتی خشن دارند و برای یك تفریح خانوادگی كه در فرهنگ عامه از آن به مثابه پیك نیك یاد می كنند مناسب نیستند، این مناطق میزبان بومگردانی است كه ابتدا طبیعت را به خوبی می شناسند و سپس می توانند رفتارش را تا حد زیادی پیش بینی كنند بنابراین در هنگام سفر به استان سمنان، می بایست به مقوله بومگردی و همینطور استفاده از راهنمایان محلی، توجه ویژه ای داشت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب