یادی از زنده یاد مجید مددی
آبروی نقادی، تنها در بین كتاب هایش به درود حیات گفت
كادو دونی: زنده یاد مددی در منزل خود و در بین كتابخانه عظیم و غنی اش درگذشت كه ترجمه های مهمی از خود به یادگار گذاشته بود؛ ترجمه هایی كه هركدام در حوزه خود در زمره اولین ها به شمار می آمدند.
به گزارش كادو دونی به نقل از مهر، بدون شك یكی از اتفاقات ناگوار سال ۹۷ درگذشت زنده یاد مجید مددی، مترجم و پژوهشگر حوزه های فلسفه، ادبیات و سیاست بود. اندیشمندی كه همیشه تنها بود و به سبب خوی نقادانه اش همیشه در حاشیه. پیرمردی كه در فقری خودخواسته در بین كتاب های كتابخانه اش در روز ۱۵ مرداد ۱۳۹۷ به درود حیات گفت. برادر بزرگترش یعنی غلامرضا مددی كه او باز از فعالان سیاسی و مبارزاتی در قبل از انقلاب بود، چند ماه سپس او دارفانی را وداع گفت.
مرحوم مددی زندگی بسیار شگفت انگیزی داشت. با دست خالی در جوانی به انگلستان رفت و هرچند در ابتدا زبان نمی دانست، اما سپس مدتی توانست در بهترین دانشگاه های انگلستان یعنی منچستر و اسكس دوره های كارشناسی تا دكترا را پشت سر بگذارد و دكتری فلسفه سیاسی بگیرد. در دوران تحصیل برایش هیچ پولی از ایران نمی رسید و او ناچار بود، سخت ترین كارها را برای دریافت حقوقی ناچیز انجام دهد تا بتواند به تحصیل خود ادامه دهد.
مددی به نقادی اش از جریان ترجمه متون فلسفی شهره بود. بنا بر این طبیعی بود كه خودش دغدغه بسیاری در ترجمه داشته باشد. نوشته هایش همه پاكیزه بودند، در كتاب هایی كه از او انتشار یافته، هیچ غلط ویراستاری، هیچ نكته نامفهوم و هیچ اشكال تایپی را نمی بینید. زنده یاد مددی در منزل خود و در بین كتابخانه عظیم و غنی اش درگذشت كه ترجمه های مهمی از خود به یادگار گذاشته بود؛ ترجمه هایی كه هركدام در حوزه خود در زمره اولین ها به شمار می آمدند. وی در مباحث تئوریك باز هیچگاه سر سازگاری با جریان هایی را كه به عدالت و آزادی بی توجه بودند، نداشت. خود در دوران نوجوانی گرایش هایی به حزب توده داشت، اما روش دیكتاتور مآبانه بزرگان این حزب را نپذیرفت و به نقادی سرسختانه آنها اقدام نمود. همین طور برنامه های تلویزیونی او از شبكه های برون مرزی سازمان صدا و سیما در نقد ماهیت استكباری رژیم صهیونیستی باز بسیار مشهور شد.
در كنار نقدهای او به نئولیبرالیسم، نقدهایش از علوم انسانی ایران و همین طور جریان ترجمه متون باز خواندنی است. او با وجودیكه به اندیشه چپ تعلق داشت، اولین مترجم آثار هایدگر در ایران با ترجمه كتاب «what is Philosophy» (فلسفه چیست؟) بود و البته هم هایدگری های ایرانی و هم چپ ها مورد نقد او بودند. به همین خاطر هم مددی همیشه از جانب همه بایكوت شده بود.
مددی به نقادی اش از جریان ترجمه متون فلسفی شهره بود. بنا بر این طبیعی بود كه خودش دغدغه بسیاری در ترجمه داشته باشد. نوشته هایش همه پاكیزه بودند، در كتاب هایی كه از او انتشار یافته، هیچ غلط ویراستاری، هیچ نكته نامفهوم و هیچ اشكال تایپی را نمی بینید. به شدت وسواس داشت تا كتاب ها و ترجمه هایش درست به مخاطب منتقل شود. به همین خاطر برخی ترجمه هایش چندین سال طول می كشید. بارها شده بود كه حتی برای انتقال درست یك مفهوم در ترجمه ای كه در دست داشت، كتاب ها و منابع متعددی را می خواند تا بتواند همه وجوه معنایی آن مفهوم را دریابد و بعد آنرا به فارسی منتقل كند.
ترجمه های مجید مددی
آخرین ترجمه انتشار یافته او «علم و ایدئولوژی» شامل ترجمه و شرح مقالات لویی آلتوسر، فیلسوف مشهور فرانسوی بود كه در سال ۹۶ توسط نشر نیلوفر در دسترس مخاطبان قرار گرفت. متأسفانه روند انتشار ترجمه های آخرش با مشكل روبه رو شده بودند. چهار سال طول كشید تا كتاب «علم و ایدئولوژی» مجوز انتشار بگیرد و او كه ترجمه مقالات دیگری را آماده كرده بود از ادامه كار مأیوس شد. این اتفاق برای ترجمه مجموعه نمایشنامه «عقل بچه ها» اثر تالستوی باز افتاد و این كتاب هنوز رنگ انتشار به خود ندیده است در صورتیكه همه آنها نمایشنامه هایی آموزشی و اخلاقی هستند. شاید یك دلیل سختگیری در روند مجوز انتشار كتاب های آخرش نقدهای شدیدی بود كه به قلم وی در نقد دولت به اصطلاح «تدبیر و امید» انتشار یافته بودند.
«فلسفه چیست؟» اثر مارتین هایدگر، «هایدگر» اثر پل استراترن، «نقد ماركوزه» اثر پل میتیك، «ماركسیسم و اخلاق» اثر یوجین كامنكا، «از خود بیگانگی انسان مدرن» اثر فریتس پاپنهایم، «فلسفه هنر از دیدگاه ماركس» نوشته میخائیل لیف شیتز، «جهان حقیقی دموكراسی» نوشته كرافوردرو مك فرسون، «علم اخلاق و پیشرفت: ارزش های نوین در جهان انقلابی» نوشته هوارد سلزام، «والتر بنیامین» اثر روبرت اشتاین و… از دیگر ترجمه های انتشار یافته زنده یاد مددی است.
شاید یك دلیل سختگیری در روند مجوز انتشار كتاب های آخر مجید مددی نقدهای شدیدی بود كه به قلم وی در نقد دولت به اصطلاح «تدبیر و امید» انتشار یافته بودند. مجموعه داستان «تنهایی» از نویسندگان مختلف، «گزیده ای از آثار شاعران جهان» و اگر رنگ چاپ به خود بگیرد مجموعه نمایشنامه «عقل بچه ها» همچون ترجمه های مرحوم مددی در حوزه ادبیات هستند. وی همینطور سال ها با نشریاتی چون «نامه فرهنگ» و… همكاری داشت و برای آنها مقالاتی را ترجمه كرد.
كتاب های مددی در سال ۹۷: «فلسفه هنر از دیدگاه ماركس»
در سال ۹۷ دو ترجمه مهم مددی كه سال ها از چاپ قبلی شان می گذشت تجدید چاپ شدند: «فلسفه هنر از دیدگاه ماركس: با جستارهایی درباره تأثیر ایدئولوژی بر هنر» نوشته میخائیل لیف شیتز و «از خود بیگانگی انسان مدرن» نوشته فریتس پاپنهایم.
«فلسفه هنر از دیدگاه ماركس» اولین كتاب به زبان فارسی است كه دیدگاه های زیبایی شناسی كارل ماركس را برای مخاطبان مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. این كتاب به سبب نوآوری در روش و شیوه تحقیق در رویكرد به سوژه زیبایی شناسی ماركس از اصالت خاصی برخوردار می باشد و بعنوان یكی از منابع مهم و دقیق در حوزه زیبایی شناسی چپ محسوب می شود.
نویسنده در این كتاب با تاكید بر تغییر دیدگاه های ماركس درباره هنر و تكامل نظریه انقلابی او، از دوره شعر سرایی رمانتیك عاشقانه تا آستانه نوشتن كتاب سرمایه، به اثبات این نكته می پردازد كه او پیوسته و در سرتاسر آثارش، به تكمیل و تكامل نظریه زیبایی شناختی خود مشغول بوده و این نظریه بخش مهم و در عین حال جدایی ناپذیری از منظومه فكری و دستگاه فلسفی ماركس را شامل می شود.
«فلسفه هنر از دیدگاه ماركس» اولین كتاب به زبان فارسی است كه دیدگاه های زیبایی شناسی كارل ماركس را برای مخاطبان مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. این كتاب به سبب نوآوری در روش و شیوه تحقیق در رویكرد به سوژه زیبایی شناسی ماركس از اصالت خاصی برخوردار می باشد و بعنوان یكی از منابع مهم و دقیق در حوزه زیبایی شناسی چپ محسوب می شود. پیشگفتار «فلسفه هنر از دیدگاه ماركس» به قلم تری ایگلتون است. كتاب همین طور سه پیوست دارد كه عناوین آن به ترتیب از این قرار است: «لئو تولستوی و دوران او» نوشته لنین، «درباره هنر: در پاسخ آندره دپره» نوشته لوئی آلتوسر و «ادبیات به مثابه فرم ایدئولوژیك» نوشته اتین بالی بار و پی یر ماشری. اولین چاپ این كتاب در سال ۱۳۸۱ و دومین چاپ آن در سال ۱۳۸۶ از طرف نشر آگاه در دسترس مخاطبان قرار گرفته بود. چاپ سوم (اول نشر بان) این كتاب با شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه، ۲۴۸ صفحه و بهای ۱۶ هزار تومان در بهار ۹۷ در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
كتاب های مددی در سال ۹۷: «از خود بیگانگی انسان مدرن»
Alienation یا از خود بیگانگی یكی از واژگانی است كه در عصر جدید با كتاب «دستنوشته های اقتصادی و فلسفی ۱۸۴۴» كار ماركس عنوان شد. ماركس از این واژه برای كارگران مزدبگیری بهره برد كه با طبیعت انسانی خود بیگانه شده بودند. از این واژه بعدها بسیار استفاده شد و در بیشتر منابع انتقادی اندیشمندان چپ به كار رفت و امروزه بعنوان یكی از مفاهیم فلسفی مجادله آمیز شهرت دارد.
با این اوصاف اما پاپنهایم در این كتاب مفهوم بیگانگی را در دل فلسفه تحلیل نكرده است بلكه چارچوب تحلیلی او جامعه انسانی است، جامعه ای كه در آن احترام به انسان و شأن مقام او تحقق پذیر نیست. بدین سبب بیگانگی در نگاه پاپنهایم یك مفهوم مجرد انتزاعی نیست.
«از خودبیگانگی انسان مدرن» پنج فصل دارد كه عناوین آن به ترتیب عبارتند از «حالت روحی عصر ما: آگاهی از بیگانگی انسان»، «بیگانگی و تكنولوژی»، «سیاست و بیگانگی»، «ساختار اجتماعی و بیگانگی» و «نگاهی به گذشته و چشم انداز آینده». پیوست كتاب باز «مفاهیم ایدئولوژی در آثار ماركس» نام دارد. چاپ جدید این كتاب باز با شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه، ۲۱۶ صفحه و بهای ۲۲ هزار تومان از طرف نشر بان در بهار ۹۷ روانه بازار اندیشه در ایران شد. نشر آگه در سال ۱۳۸۷ اولین چاپ این كتاب را منتشر نموده بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب