پنج تأثیر جامعه شناختی پیاده روی اربعین
كادو دونی: پیاده روی اربعین حركتی نامیرا و نو شونده است نمایانگر یك زیست اجتماعی قوام یافته از نژادها و زبان ها و قومیت ها در یك سرزمین خواهد بود.
اگر بخواهیم تخیل خلاق جامعه شناسانه را در مطالعه پدیده «زیارت» به كار بگیریم، باید زیارت را نه تنها در رابطه با زائران، بلكه در شبكه وسیعی از روابط اجتماعی انسان هایی كه با زیارت باور دارند، مورد مطالعه قرار دهیم. در این صورت، همه آن ها كه در تعامل مشترك با یكدیگر قرار می گیرند تا زیارت جمع شكل گیرد، در محدوده بررسی ما قرار خواهند داشت.
با مقدمه ای كه در ورودی این مطلب پیرامون جامعه شناسی زیارت عنوان شد باید اظهار داشت كه گزارش پیش رو با مطالعه موردی پدیده «پیاده روی اربعین» كه بزرگترین كنگره و تجمعات بشری را بوجود آورده تهیه و تنظیم شده است.
تاثیر اول: پیوند دو ملت با فرهنگ های متفاوت و منازعات متعدد
«مناسك زیارت در فرهنگ شیعه و ایرانی موسم مشخصی ندارد. تنها مراسم مذهبی عظیمی (كه وابسته به حضور فیزیكی) كه در اسلام موسم مشخصی دارد، حج تمتع است كه در آن مردم در یك زمان و مكان گرد هم می آیند. با این حال، تفاوت زیارت پیاده اربعین با مناسك حج تمتع این است كه برخلاف حج تمتع، پیاده روی اربعین یك مناسك واجب در فقه شیعی محسوب نمی گردد.
زیارت پیاده اربعین شرایط و پیچیدگی هایی در بستر اجتماعی و زمانی دارد. این پیاده روی را به خصوص شیعیان عراقی پس از سقوط صدام رونق دادند و تا چند سال پیش، این پیاده روی یك سنت عراقی - عربی بوده و عموم مردم جامعه ما، همسان با این روزها، در این تجمع بزرگ حضور پررنگ نداشت.
این حركت در بستر اجتماعی و فرهنگی ای رخ می دهد كه مناقشات زیادی را از سر گذرانده است. در ادوار مختلف بخصوص دهه 60، همچون مناقشات ارضی و ژئوپولتیك تاریخی بین ایران و عراق كه مهم ترین و آخرین آن جنگی تحمیلی هشت ساله و پر تلفات میان دو كشور بوده است. علاوه بر این، تفاوت های قومی، زبانی و مذهبی بین دو ملت وجود داشته كه این اندازه درهم آمیزی آن ها چنان كه در پیاده روی اربعین می بینیم اتفاق ساده ای نبوده است.»
تاثیر دوم: آگاهی جمعی زائران برای پیمودن هدفی متعالی
حضور انسان ها با سطح اجتماعی مختلف و پیمودن دوشادوش مسیری معین در راهپیمایی میلیونی اربعین بیان گر این حقیقت است كه اشتراكات عام مهم بخصوص اگر این هدف، الهی و معنوی هم باشد وحدت آفرین است و انسجام و همبستگی می آفریند و «جمع گرایی» را به جای «فردگرایی» و «عام گرایی» را به جای «خاص گرایی» جایگزین می كند. چون كه وقتی مسیر الهی است و در جهت آن قدم برداشته می گردد دیگر تفاوت ها معنا ندارد و اختلافات نادیده گرفته می شوند.
راهپیمایی اربعین یك حركت خودجوش «مردم بنیان» بر مبنای ارزش های الهی است كه خود مردم بر اساس اعتقادات دینی و مذهبی خود تولید و اداره كرده اند و به خوبی هم اداره می كنند. مهمتر آنكه این امر در شرایط خاص و با بعضی اوقات با سختی های فراوان ولی با آگاهی، عشق و میل درونی و خودجوش مردم انجام می گردد.
تاثیرسوم: خلق جریان نو شونده اقتدارآفرین
پیاده روی اربعین نشانه شكل گیری جریان و اقتدار جهانی نوینی برای گروهی از انسان ها بر مبنای كنش عقلانی معطوف به ارزش نامتناهی الهی و انسانی است. الهی و انسانی از این رو كه بازیگر اصلی آن حسین بن علی (ع) است كه برای زنده نگهداشتن دین و ارزش های انسانی پا در راه دین نهاد.همین حركت «نامیرا» و نو شونده نمایانگر یك زیست اجتماعی قوام یافته از نژادها و زبان ها و قومیت ها در یك سرزمین است كه در مدت زمان معینی پدیدآورنده یك جریان جهانی است.
تاثیر چهارم: تحول درونی برای فاصله گرفتن از ناهنجاری های اجتماعی
هنگامی كه پای صحبت های زائران اربعین می نشینیم هر كدام در دل نیتی دارند. عموما این نیت ها در رابطه با فاصله گرفتن از برخی معصیت ها دینی، نافرمانی و ناهنجاری های اجتماعی است.حُسن همجواری با بقاع متبرك و مكان های مذهبی سبب بروز حالت های روحی خلق شده و تحول آفرین در این زائران می گردد. این عامل روحی می تواند بهترین فرصت باشد كه زائران به تقویت عزت نفس و اخلاق خود بپردازند.
تاثیر پنجم: یك تلنگر صدمه شناسانه
علی رغم اینكه افراد با قومیت و مذاهب گوناگون در راهپیمایی عظیم اربعین به شیوه های گوناگون حضور دارند و نقش آفرینی می كنند، تاكید بر اینكه راهپیمایی اربعین حركتی با مركزیت «بسیج شیعی» است، چه بسا از جانب مفتی های وهابی و سردمدارن عربستان سعودی كه ادعا دارند كشورشان ام القرای جهان اسلام است به شیوه های گوناگون مورد تهدید، شبهه افكنی یا صدمه قرار بگیرد. در این بین راهكاری كه می تواند به مقابله با این بینش ناصواب قرار بگیرد بهره گیری از قدرت رسانه در انگاره سازی است. به عبارت دیگر رسانه می تواند با معرفی الگوها و مصادیق عینی ذهنیت آحاد جامعه را به سمت وسوی معرفت افزایی نسبت به پیاده روی اربعین سوق بدهد.
بی شك افرادی كه در این كنگره باشكوه انسانی و اسلامی حضور دارند شاهد هستند كه خیلی از انسانهای آزاده همچون اهل سنت عراق و پیروان ادیان توحیدی دل در گرو خاندان (ع) دارند و به همین واسطه به خدمت رسانی و تسهیل سفر زائران می پردازند و رسانه با نمایش چنین جلوه هایی نه تنها پیوند باشكوهی از همزیستی مسالمت آمیز را به نمایش می گذارند بلكه نقشه های شوم دشمنان اسلام و انسانیت را هم بی اثر خواهند كرد.
محمدرضا بختیاری- ایسنا.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب