دهباشی در گفتگو با مهر؛
فقر جدی تولید سند درباره ۲۸مرداد، آمریكا هنوز به صورت رسمی نپذیرفته
كادو دونی: حسین دهباشی اعتقاد دارد در زمینه واقعه ۲۸ مرداد به جای اینكه بیشتر با تولید سند روبرو باشیم، با تولید بازخوانی های سیاسی با قرائت های مختلف روبرو بوده ایم.
حسین دهباشی تاریخ پژوه و مستندساز در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره مطالعه تاریخی درباره واقعه ۲۸ مرداد و میزان منابع موجود درباره آن، اظهار داشت: درباره ۲۸ مرداد، تا حالا به لحاظ كمّی، مطالب زیادی چه در قالب نوشتار، چه صوت و چه تصویر تولید و تهیه شده است اما نكته مهم درباره آن ها این است كه این مطالب، بیشتر از سوی افرادی بوده كه پیشاپیش تصمیم خودشان را در طرفداری یا دشمنی با یك جریان گرفته بوده اند.
وی اضافه كرد: چه طرفداران حكومت شاه، نهضت ملی نفت، آیت الله كاشانی، چه مخالفان دكتر مصدق یا حتی گروه های چپ كه با هر دو طرف ماجرا بد بودند، همه قرائت خودشان را از این واقعه داشته اند؛ حتی در طرف دیگر ماجرا كه حزب زحمت كشانِ بقایی و ملكی و یا روشنفكرانی چون جلال آل احمد قرار داشتند هم همین طور بودند. در واقع در زمینه حادثه تاریخی ۲۸ مرداد، ما به جای این كه بیشتر با تولید سند روبرو باشیم، با تولید مطالبی روبرو می باشیم كه بازخوانی آن واقعه با قرائت این گروه های مختلف اند.
این مستندساز در ادامه اظهار داشت: ما از نظر تولید سند درباره ۲۸ مرداد با فقر جدی روبرو می باشیم. شاید باید از لفظِ سندپژوهی استفاده كنم كه بهتر است. توجه نماییم كه در مقطع ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ هنوز ساواك تشكیل نشده بوده است. ازاین رو درباره این اتفاق، اسناد امنیتی تولید نشده و در اختیار ما نیست. از سوی دیگر، اسنادِ آرشیو بریتانیا كه به صورت قانونی بعد از ۳۰ سال باید منتشر شوند، به دلایل سیاسی، درباره ۲۸ مرداد منتشر نشدند. باز هم از سوی دیگر، آمریكا چند سال پیش اعلام نمود كه اسناد مربوط به این حادثه را در قسمتی از كتابخانه كنگره نگهداری می كرده كه اشتباها از بین رفته اند. خب این یك ادعای دور از ذهن به نظر می آید. اما سال قبل یك مجموعه سند با حدود ۹۱۷ صفحه منتشر گردید كه با احتساب ضمایمش، حدود هزار صفحه حجم داشت و كارشناسان آمریكایی در آن، نظراتشان را درباره ۲۸ مرداد بیان كرده بودند.
دهباشی اظهار داشت: ازاین رو ما هنوز اسناد درجه یكِ قابل استنادی درباره ۲۸ مرداد نداریم. از زاویه مربوط به آمریكایی ها، به جز مصاحبه های كرومیت روزولت، هنوز مسئولیت انجام كودتا به صورت رسمی از سوی آمریكایی ها پذیرفته نشده است. گرچه مادلین آلبرایت چندسال پیش به خاطر چنین اتفاقی معذرت خواهی كرد اما هنوز به صورت رسمی سندی در خصوص دست داشتن آمریكا و انگلستان در این كودتا منتشر نشده است؛ البته درباره كودتای اول كه به عملیات آژاكس معروف است و ۲۵ مرداد اجرا شد، این طور نیست و اسناد رسمی وجود دارد. اما، ۲۸ مرداد همچنان مبهم و مرموز است. حتی آن چهار نقشه تظاهرات های مربوط به روز ۲۸ مرداد كه در سایت اینترنتی وزارت امور خارجه آمریكا انتشار یافته بدون ِ پذیرش رسمی این است كه این تظاهرات ها كار ما بوده است! در واقع این نقشه ها بعنوان گزارش صحنه انتشار یافته اند.
مولف كتاب «آیندگان و روندگان» افزود: در كشورمان درباره واقعه ۲۸ مرداد، كتاب های متعددی در قالب ادبی و سیاسی تولید شده كه از جنبه سندیت، واجد كمترین ارزش هستند. واقعیت این است كه هنوز نمی دانیم در روز ۲۸ مرداد ۳۲ از جهت انگیزه ها چه اتفاقی افتاده است؛ اما از نظر انگیخته ها می دانیم. مثلا می دانیم كه آن روز در منزل مصدق یا رادیو تهران و یا منزل آیت الله كاشانی چه اتفاقی افتاد. اما از نظر سندی، چیزی در دست نداریم. حتی امروز درباره صحت و سقمِ سند نامه آیت الله كاشانی به مصدق و بر حذر داشتنش از خطر كودتا ( و بی اعتنایی مصدق) كه اوایل انقلاب توسط فرزند آیت الله كاشانی انتشار یافت، تردید وجود دارد.
وی در انتها اظهار داشت: از نظر تاریخ پژوهی درباره ۲۸ مرداد، از دو طرف تحت فشار هستیم؛ اول آن هایی كه خوانش خودشان را دارند و اصرار می كنند این خوانش درست است؛ بدون این كه سندی ارائه نمایند. دوم هم اسنادی هستند كه درجه دوم یا سوم محسوب می شوند و نمی توانیم به آن ها تكیه نماییم چون هرلحظه امكان دارد سندی بعنوان نقیض آن ها پیدا شود؛ كمااین كه طی سال های گذشته پیدا شده است. ازاین رو می توانم بگویم كه آثاری كه بر اساس سندهای موجود فعلی تولید شده اند؛ چه فیلم، چه سریال، چه سخنرانی، چه كتاب و هر اثر دیگر، طبیعتا پایه های لق و بیشتر انگیزه های سیاسی دارند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب