نگاهی به رمان بند محكومین
چگونه بایك رمان مخاطب را به اسارت در آوریم
كادو دونی: رمان بند محكومین با وجود تلاش خود برای ساختارشكنی زبانی در متن، به علت استفاده بیش از حد از این تمهید دچار معضل ابهام، خستگی افزایی و سخت خوانی و در نهایت ناتمام گذاشتن خوانش اثر است.
خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ: رمان بند محكومین نوشته كیهان خانجانی كه اولین رمان از این نویسنده هم به حساب می آید در ایام اخیر مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.
این رمان كه از پس سالها فعالیت و تلاش داستان نویسی نویسنده برآمده است روایتی است از زندگی و زمانه سپری شده بر عده ای از محكومین زندانی در شهر رشت كه در یكی از روزهای حبس خود با یك اتفاق غیرعادی مواجه می شوند. ورورد غریبه ای كه به نظر می آید هیچ سنخیتی با آنها ندارد و حضورش همه اهل بند را دچار سردرگمی می كند.
رمان «بند محكومین» از جانب ناشر در زمره رمانهای ساختارگرا، جریان گریز و ضدژانر معرفی شده است كه بعد از خوانش متن می گردد به چرایی اطلاق آن پی برد. خانجانی در رمان خود و در شخصیت های متعددی را در فضای محدود زندان خلق كرده كه هر كدام داستانی مطول برای چرایی بودنشان در بند و حبس دارند و از قضا همین داستان های مختلف آنهاست كه مایه حیات و نقش آفرینیآنها در زمان حال و رخداد اصلی رمان می شودشخصیت های رمان خانجانی، افرادی زنده با قصه هایشان هستند و این زندگی با خاطره ها و داستان هاست كه امروزِ آنها را ساخته و هویت و رفتار آنها در مواجهه با ورود یك زن به بند محكومین كه گره اصلی داستان این رمان است، را رقم می زند.
زندان در این داستان همانند یك مركز ذخیره خاطرات و یك حافظه و مغز برای تمامی زندانیان عمل می كند.هر تكه از آن داستانی برای خود دارد و هر كدام از این داستان ها هم در ساخت و حیات امروز این حافظه كل تاثیرگذارند. این درهم تندیگی روایی را شاید بتوان مهمترین خصوصیت ساختاری و خصوصیت جریان گریزی این رمان به شمار آورد.
خانجانی در دو زمینه دیگر هم در داستان خود تلاشی ستودنی داشته است. اولین و شاید مهمترین بخش از آن زبانی است كه او به استخدام خود درآورده تا با آن روایت كند. استفاده طولانی و مختلف از عبارت و اصطلاحات خاص عامیانه، مردمی و رایج میان قشر خاصی از اهل زندان، خلق و استفاه از مثل ها و تكیه كلام های گاها شنیده نشده كه هنرمندانه به استخدام درآمده است و ساختار ویژه جمله سازی در متن این داستان از آن اثری به غایت متفاوت تولید كرده است. اثری كه می گردد از لابه لای سطور آن به روشنی عریق ریزان نویسنده برای خلق آن را به چشم درد و تفاوت را در استخدام و خلق زبان روایی حس كرد.
از سوی دیگر خانجانی در توصیف آنچه در رمانش در حال شكل گیری است بسیار ویژه عمل كرده است. صحنه ها، افراد، توصیف موقعیت و حتی قیافه آنها، خلاف و جرم ارتكابی آنها و موقعیت آنها در زندان حتی در كوچكترین شكل و زاویه ممكن از متن این رمان نوعی ادبیات رئال ویژه تولید كرده است.رئالیزمی كه اصرار دارد تا تمامی عناصر رمان را مال خود كند. از شخصیت پردازی تا حتی زبان و تم و همه ماهیت رمان را. از این منظر می توان خانجانی را خالق اثری دانست كه نوعی خاص و تازه از رئالیزم كه تمامی بخش های ظاهری و محتوایی رمان را از آن خود می كند و یك ساختار غیر كلاسیك، از خود بر جای می گذارد.
با این همه یك مساله در مواجهه با بند محكومین برای مخاطب آزار دهنده است و آن اصرار و تداوم زبان و شكل بیانی نویسنده است. در اینكه خانجانی در استفاده و كشف و خلق زبان رمان خود تلاش بسیاری داشته است شكی نیست اما بدون شك استفاده بیش از حد از اصطلاحات، ساختارهای زبانی شكسته، و در یك بیان ساده نبود خط روایی ساده ای در متن كه تولید كننده نوعی فضای تنفس برای مخاطب رمان است خواننده را در مواجهه با این رمان با سخت خوانی همراه می كند. هر چند این اتفاق می تواند از سوی نویسنده نوعی نقطه قوت به حساب آید اما بدون شك خیلی از مخاطبین «بند محكومین» در رویارویی با این هجم از ساختارشكنی زبانی در متن، دچار نوعی ابهام، خستگی و سخت خوانی شده و حتی مبادرت به ناتمام گذاشتن خوانش اثر خواهند شد.
این مساله قابل درك است كه نویسنده با چنین تمهیدی تلاش بسیاری داشته است تا به افزودن ضرب آهنگ به متن اثرش بپردازد و سرعت روایت داستان را در آن افزایش دهد اما این اتفاق در نهایت به علت استفاده بیش از حد از عبارت و اصطلاحات و شیوه بیانی خاص اثر نتیجه عكس داده است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب