حداد عادل در چشم شب روشن :
زبان فارسی از حیث ورود بی حساب واژه های بیگانه در معرض خطر است
كادو دونی: رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی زبان را به موجود زنده تشبیه كرد و در مورد صدمه هایی كه زبان فارسی با آن ها مواجه می باشد، اظهار داشت: زبان فارسی از حیث ورود بی حساب واژه های بیگانه در معرض خطر است.
به گزارش كادو دونی به نقل از مهر، غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در آغاز «چشم شب روشن» كه شب گذشته از شبكه چهار سیما روی آنتن رفت با اشاره به اینكه زبان فارسی، ركنی از اركان هویت ملی ما است، خاطرنشان كرد: از زمانی كه ایران وجود داشته، زبان فارسی هم با ایران هم ذات بوده است و وقتی می گوییم ایرانی، نخستین موضوعی كه به ذهنمان خطور می كند، زبان فارسی است. در هر جای دنیا، كسی كه به زبان فارسی صحبت كند، فكر می نماییم ایران آنجا هم است.
تیر آرش نماد زبان فارسی است
وی با تصور بر اینكه افسانه «آرش كمانگیر» دارای معنای رمزی است، بیان كرد: تیری كه آرش پرتاپ كرده تا مرزهای ایران زمین را معین كند، برد زبان فارسی است. یعنی تا هرجایی كه زبان فارسی رفته، قلمرو فرهنگی ایران به آنجا رفته است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی خاطرنشان كرد: با عنایت به گسترش قلمرو زبان فارسی، ابن بطوطه هرجایی كه سفر می كرده با مختصر فارسی كه می دانسته، احتیاجات خودش را برآورده می كرده به جهت اینكه وقتی به اندونزی، مالزی، هند و چین می رفته، افرادی بودند كه فارسی بلد بودند.
ماجرای شعر سعدی كه ورد زبان خوانندگان چینی شد
حداد عادل ادامه داد: ابن بطوطه در شهر گوانگجوی فعلی كه اسم قدیمی اش كانتون بوده در كتاب خودش نوشته و دكتر محمدعلی موحد كه مترجم سفرنامه ابن بطوطه هستند، نقل كرده اند كه او می گوید حاكم شهر كانتون ما را دعوت كرد، و برای احترام به یك گشت تفریحی روی رودخانه رفتیم. در قایقی نشستیم و در قایق همجوار ما، عده ای از رامش گران بودند كه آواز می خواندند و می نواختند برای خوش دل كردن امیر و میهمان امیر كه من بودم. ابن بطوطه می گوید شعری را می خواندند كه من آن را همانطور كه می خواندند، نوشته ام و الان كه آن شعر را می خوانند می بینند كه به زبان فارسی آن آوازخوانان شعر می خواندند و این دوبیت عبارت است از «تا دل به مهرت داده ام در بحر فكر افتاده ام. چون در نماز استاده ام گویی به محرابم دری. دیگر نمی دانم طریق از دست رفتم چون غریق. آنك دهانت چون عقیق از بس كه خونم می خوری»
وی اضافه كرد: نكته مهم این است تاریخی كه ابن بطوطه این غزل را از زبان خوانندگان چینی شنیده، ۴۰ سال پس از فوت سعدی بوده یعنی برد زبان فارسی آنقدر بوده كه در دوران كندی ارتباطات فقط ۴۰ سال طول كشیده بوده تا شعر سعدی وِرد زبان خوانندگان در چین شده بود.
پدر و پدربزرگ زبان فارسی كیست؟
حداد عادل به دوره های مختلف سخن به زبان فارسی در ایران اشاره و بیان كرد: در ایران چند هزار سال پیش به زبان فارسی باستان صحبت می كردند كه پدربزرگ فارسی امروز به حساب می آید و بعدا به زبان فارسی میانه یا پهلوی صحبت كردند كه پدر این زبان فارسی به حساب می آید و فارسی امروز كه فارسی نو است، حدود ۱۲۰۰ سال است كه در ایران رواج و گسترش دارد و الان زبان رسمی ملت ایران است.
وی با یادآوری اینكه از گذشته در ایران، اقوام زبان محلی خودشان را داشته اند، اظهار داشت: با وجود اینكه گویش ها و زبان های محلی فراوان بوده اما همه بر طبق یك قرارداد نانوشته بعنوان یك پیوند فرهنگی، هر وقت می خواستند اندیشه شان را با استفاده از مكتوب و رسمی به یكدیگر منتقل كنند، به زبان فارسی صحبت می كردند. یعنی زبان رسمی، زبان پیوند و زبانی كه همبستگی را نشان می دهد، زبان فارسی بوده است. مثلا فردوسی و سعدی با وجود اینكه در جای های مختلفی ساكن بودند به یك زبان شعر سروده اند و این سرمایه بزرگ هویت بخشی است كه باید قدر آن را دانست.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمن بیان اینكه مردمانی كه دارای گویش های محلی بوده اند، معمولا به زبان مادری می اندیشیده اند، اظهار داشت: مگر اینكه آنقدر به زبان دیگر مسلط شده باشند كه آن زبان، حدودا بتواند جای زبان مادری را بگیرد.
موجود زنده ای كه در معرض صدمه و آفت است
وی زبان را به موجود زنده تشبیه كرد و در مورد صدمه هایی كه زبان فارسی با آن ها مواجه می باشد، اظهار داشت: هر موجود زنده صدمه پذیر است و برای پیشگیری از بیماری و درمان برای دفع بیماری نیازمند بهداشت است. زبان هم همین گونه است و این صدمه و آفت ممكن است در هر دوره ای یك شكلی باشد.
حداد عادل ادامه داد: در زمان فردوسی صدمه از یك ناحیه بوده و الان زبان فارسی از حیث ورود بی حساب واژه های بیگانه در معرض خطر است و ما شاهدیم كه انواع مفاهیم، روش ها، ابزارها، كالاها كه در دنیای غرب، ابداع می گردد هم خودش می آید و هم لفظش می آید. گاهی اوقات هم فقط لفظش می آید و اگر ورود اینها مهار نشود و معادل هایش در زبان فارسی پیدا نشود، روز به روز بر تعدادشان در زبان بیشتر می گردد و به اصطلاح زبان را از ریخت می اندازند و زبان مانند كشوری می گردد كه اتباع بیگانه آنقدر در آن زیاد شده اند كه دیگر مفهوم شهروندی مبهم می گردد و از بین می رود.
واژه های خارجی كه تابعیت فارسی می گیرند
وی با اشاره به اینكه واژگان زبان فارسی هم هر كدام شهروند اقلیم زبان فارسی هستند، اخطار داد: اگر واژه ای هم بخواهد به همان شكل خارجی وارد زبان فارسی شود، باید به یك شكلی تابعیت بگیرد اما اگر به یك زبان هجوم بیاورند، شیرازه زبان از هم گسیخته می گردد. امروز چنین مشكلی داریم و یك فضای گسترده برای ورود واژه های بیگانه، فضای علمی و آموزشی و دانشگاهی و صنعتی و اقتصادی می باشد و یك جنبه دیگر هم یك بیماری فرهنگی است.
این ادیب و فیلسوف كشورمان در مورد بیماری فرهنگی در زبان فارسی، اظهار داشت: گاهی یك متخصص دستگاهی را از خارج از كشور می آورد و شاید نتواند معادل لفظ خارجی را بداند و اگر لفظ خارجی را بكار ببرد معذور است اما اگر در برنامه رسمی صدا و سیما كه همه فارسی زبان ها در همه جای دنیا دارند تماشا می كنند به جای اینكه بگویید «چقدر وقت دارم» بگویید «چقدر تایم دارم» این چه معنایی دارد؟
وی خاطره ای نقل كرد و اظهار داشت: در حدود سال ۱۳۵۳ دانشجوی دوره دكترای فلسفه در دانشگاه تهران بودم، نزد مرحوم یحیی مهدوی درس «كانت» می خواندیم، عظمت مقام و شخصیت این استاد معروف است. در كلاس به یكی از دانشجویانی كه معمم بود و از حوزه علمیه قم می آمد، گفت «شما درس را بیان فرمایید». این دانشجو گفت «در اینجا یكسری مسایلی وجود دارد». دكتر مهدوی همانجا كلامش را قطع كرد و گفت «این آقایانی كه پیش از شما در حوزه بودند و كلمه سری را نشنیده بودند، در اینگونه موارد مقصود خودشان را با چه كلمه ای بیان می كردند». دوست ما شوكه شد و لحظه ای فكر كرد و چون علاقه مند به زبان فارسی بود گفت «یك سلسله مسائل». مهدوی با جدیت و لحن تلخی گفت «شما هم همانطور صحبت كنید و همان را بگویید». می خواهم بگویم اینقدر استادان ما نسبت به استعمال كلمات دقیق و حساس بودند.
خواهش حداد عادل از مجریان صداوسیما
حداد عادل اضافه كرد: با این وجود ما باید در صدا و سیما از بعضی مجری ها خواهش نماییم تا كلماتی مثل زمان را وارد زبان فارسی نكنید.
وی با اشاره به نامگذاری خودروی داخلی با عنوان «كوئیك» متذكر شد: یك كارخانه خودروسازی، خودروی جدیدی را می سازد و وارد بازار می كند و اسمش را می گذارد «كوئیك» و بعد ما نامه نگاری می نماییم و دعوت می نماییم و خواهش می نماییم و می گوییم دوستان عزیز آیا می دانید «كوئیك» در انگلیسی به معنای تند و سریع است؛ با این كارتان این كلمه را وارد زبان فارسی می نماییم درحالیكه ما نیازی به این كلمه نداریم. پاسخ می دهند، خیر، منظور ما از این «كوئیك» روستایی در سرپل ذهاب است. ما می گوییم اگر این «كوئیك» با ان «كوئیك» انگلیسی هم آوا نبود، اصلا شما به یاد آن روستا می افتادید! در واقع این یك كلاه شرعی است كه می خواهید بر روی كارتان بگذارید.
چرا نام یك خودرو به جای كوئیك رخش نباشد؟
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: هرچقدر مكاتبه كردم، هنوز قانع نشدند، امروز با خودم گفتم فكر كردم به جای «كوئیك» چه لفظی را می توان پیشنهاد داد و بعد گفتم چرا یك ایرانی خودرویی كه می سازد، نام «رخش» را بر آن نمی گذارد. این عنوان نماد سرعت و چابكی و زیبایی است و چه عیبی دارد كه باید حتما اسمش را «كوئیك» بگذاریم. این كارها زبان فارسی را تهدید می كند.
حداد عادل با تاكید بر اینكه واژه گزینی كار بسیار مهمی است، با اشاره به اینكه زبان فارسی ظرفیت زبان علمی شدن را دارد، توضیح داد: این زبان استعداد وظرفیت رشد دارد. از سال ۱۳۷۴ تابحال به جز دوره ای كه نماینده مجلس بودم، مدیر گروه واژه گزینی در فرهنگستان بوده ام و هر هفته جلسات واژه گزینی را اداره می كنم. تجربه زیسته من و تجربه ای كه با آن در این مدت زندگی كرده ام این است كه این زبان قابلیتی دارد شبیه قابلیت های زبان انگلیسی به شرطی كه ما این قابلیت ها را بشناسیم و بخواهیم كه رشد كند و همه امكانات پیدا و پنهانش را كشف نماییم.
«چشم شب روشن» به تهیه كنندگی امیر قمیشی و با اجرای محمد صالح علا شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت ۲۳ از شبكه چهار سیما روی آنتن می رود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب