قمر آریان خورشیدی در قلمرو فرهنگ فارسی
به گزارش کادو دونی، اصفهان زندگی «قمر آرین» بعنوان ادیب و مترجم و همراهی با یکی از بزرگترین نویسنده های عصر حاضر و تألیف ده ها اثر، از وی زنی تأثیرگذار در حوزه ادبیات و فرهنگ کشور ساخت.
«اگر بخواهیم به جایگاه و اهمیت آریان در تاریخ کشورمان نظر نماییم، باید در درجه‌ی اول او را پژوهشگر و مؤلفی مهم بدانیم. دو اثر وی با اسامی «مسیح در ادبیات فارسی» و «زن در داستان های قرآن» آن قدر سترگ هستند که به این پژوهنده اعتبار ویژه ببخشند.»
این قسمتی از صحبت های لیلا معصومی نایینی، دانش آموخته‌ی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، شاعر و پژوهشگر است که درباره‌ی شخصیت قمر آریان در دنیای فرهنگی و ادبی کشورمان بیان نمود. معصومی نایینی در گفت و گو با ایسنا و در واکاوی زندگی قمر آریان، شخصیت درخشان زبان و ادبیات فارسی ایران زمین، چنین شروع کرد: این زن ادیب و مترجم، در آغاز سده‌ی ۱۳۰۰ شمسی و در شهر قوچان به دنیا آمد. زمانی که قمر به سن مدرسه رسید، قوچان از داشتن مدارس دخترانه محروم بود. بنابراین، پدر او که از بزرگان و نامداران قوچان محسوب می شد در این شهر دبستانی دخترانه تأسیس کرد. در همین مدرسه بود که آریان ۶ سال اول ابتدایی را پشت سر می گذارد.
این پژوهنده اضافه کرد: بعد از آن تا سه سال نیز زیرنظر معلم سرخانه درس می خواند. سپس برای تحصیل در مقطع دهم تا دوازدهم به همراه خواهر خود راهی شهر مشهد شد. برمبنای همین سرگذشت کودکی و نوجوانی قمر آریان باید اظهار داشت که خانواده‌ی وی در زمانی که تحصیل دختران فراگیر نبود، حامی و پشتیبان او در این حوزه بودند.
وی درباره‌ی ورود آریان به دانشرا نیز توضیح داد: آریان جوان دو سال نیز در دانشسرای مقدماتی شهر مشهد به تحصیل مشغول شد. بعد از پایان این دوره با هدف ادامه تحصیل به شهر تهران آمد و در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران پذیرفته شد و درسش را آغاز کرد.
در جست وجوی مسیح فارسی
این پژوهشگر شعر و تاریخ ادبیات فارسی به آشنایی آریان با عبدالحسین زرین کوب هم اشاره و بیان کرد: در همین سالهای تحصیل در دانشکده‌ی ادبیات با عبدالحسین زرین کوب، ادیب و مورخ نامدار، آشنا شد. این آشنایی بعد از چند سال به ازدواج آن دو که باید گفت بسیار خاص و ادبی بود، منجر گردید. مشهور است که قمر آریان همسرش را با نامی مخصوص، یعنی «عبدی» صدا می زد.
معصومی نایینی ضمن تاکید بر این که آریان و زرین کوب از این پس با یکدیگر به تحصیل ادامه دادند و هر دو به دریافت دکترای ادبیات و زبان فارسی موفق شدند، اظهار داشت: موضوع پایان نامه‌ی دکترای آریان «تأثیر دین مسیحیت در ادبیات فارسی» بود. پژوهش و نگارش این رساله تا هفت سال به درازا کشید. امروزه، این پایان نامه در قالب کتاب و با عنوان «چهره‌ی مسیح در ادبیات فارسی» انتشار یافته است و در موضوع خود مرجعی مهم به شمار می آید.
این مدرس ادبیات فارسی اشاره کرد: ازدواج آریان و زرین کوب نزدیک به ۴۰ سال دوام آورد که در تمام این مدت پژوهش های ادبی و تاریخی آنان نیز دنبال شد. زرین کوب در حدود ۵۰ اثر از خود بجای گذاشت. قمر آریان نیز بسیار پرکار بود، اما برخلاف همسرش بیشتر کتاب هایش ترجمه ای بود. شمار بسیار زیادی هم مقاله‌ی پژوهشی و تألیفی از آریان به یادگار مانده است که در حوزه‌ی ادبیات کشورمان دارای اهمیت است.
او با تأمل در زندگی پژوهشی و دانشگاهی آریان و نظر به کتاب معروفش «مسیح در ادبیات فارسی» چنین تشریح کرد: این کتاب چندین بخش دارد. نویسنده در یک بخش به سراغ خود آیین مسیحیت می رود. مسیحیت در قرآن و تصوف و زبان و ادبیات فارسی مسئله‌ی مهمی است که در این کتاب واکاوی می شود. آریان با تاکید بر اشعار شاعران مختلفی، چون حافظ، جامی، خاقانی، نظامی و بسیاری دیگر از سرایندگان فارسی به این مساله می پردازد.
این محقق با یادکردن از کتاب دیگر آریان، یعنی «زن در داستان های قرآن» افزود: ریشه‌ی این کتاب یک تکلیف درسی در دانشگاه بود که در گذر زمان آنرا تکمیل کرد. در سالیانی که زرین کوب بیمار بود، آریان بسیاری از کارهای تحقیقاتی خودرا تعطیل کرد. درحقیقت وقت اصلی خودرا برای پرستاری از زرین کوب گذاشت. سرانجام، بعد از درگذشت زنده یاد زرین کوب آریان به چاپ کتاب «زن در داستان های قرآن» تصمیم گرفت نظر همسرش هم در زمان حیات همین بود.
این شاعر اهل اصفهان در ادامه‌ی توصیف و تبیین کتاب اظهار داشت: کتاب «زن در داستان های قرآن» با مقدمه‌ی احمد مهدوی دامغانی منتشر گردید. در این اثر، نمونه‌ی خوبی از تطور نثر فارسی یافتنی است به سبب این که از کتبی چون «مجمل التواریخ و القصص»، «تاریخ طبری»، «تاریخ یعقوبی» و «روضة الصفا» در این پژوهش استفاده نمود. این کتاب برای آشنایی با زنان قرآنی و سرگذشت کسانی چون حوا همسر لوط، بلقیس، آسیه، زلیخا، حضرت مریم(س) مرجعی اساسی شمرده می شود.
این ادب پژوه به کتاب تألیفی دیگر آریان، یعنی «کمال الدین بهزاد» نیز نظر و توصیف کرد: این هم پژوهشی پراکنده بوده که به مرور سامان یافته می شود. کمال الدین بهزاد نگارگر مشهور دوران تیموری در قرن نهم هجری قمری است و همین اثر آریان منبعی جامع برای آشنایی با زندگی و آثار این هنرمند به شمار می آید. کتاب دیگر آریان با عنوان «ایران؛ تاریخ، فرهنگ و هنر» حائز اهمیت می باشد. «ادبیات ایران بعد از اسلام» یکی از مقالات خواندنی و باارزش کتاب اخیر به قلم آریان شمرده می شود.
فرهیخته ای همراه و همدل
فعال حوزه‌ی فرهنگ و ادبیات شهر اصفهان سپس از ترجمه های آریان یاد و تشریح کرد: یکی از ترجمه های وی با عنوان «جهان اسلام» از برتولت اشپولر است. «شرق نزدیک در تاریخ، یک سرگذشت هزارساله» ترجمه‌ی مهم دیگری از این زن ادیب است که اثری از فیلیپ خوری محسوب می شود. هر دو را آریان از زبان انگلیسی ترجمه کرده است. به طورکلی، غالباً ترجمه های وی از این زبان بود، هرچند به فرانسوی نیز تسلط داشت.
او به مقاله نویسی آریان نیز نگاه و اظهار داشت: در حدود ۵۰ مقاله با تمرکز بر پژوهش در زبان و ادبیات فارسی و نیز موضوعات فرهنگی ایران از این محقق شاخص به یادگار مانده است. بیشتر این مقالات در مجله ای بنام «بخارا» منتشر می شد.
معصومی نایینی که در حوزه‌ی گردشگری فرهنگی و تاریخی نیز فعالیت دارد، اضافه کرد: اگر بخواهیم به جایگاه و اهمیت آریان در تاریخ کشورمان نظر نماییم، باید در درجه‌ی اول او را پژوهشگر و مؤلفی مهم بدانیم. همان دو اثر «مسیح در ادبیات فارسی» و «زن در داستان های قرآن» آن قدر سترگ هستند که به این پژوهنده اعتبار ویژه ببخشند. کارهای ترجمه ای او نیز حائز اهمیت می باشد.
وی از زاویه‌ی دیگر نیز به تأثیرگذاری آریان در قلمرو فرهنگ و ادبیات فارسی نظر کرد و توضیح داد: همراهی قمر آریان با عبدالحسین زرین کوب بسیار همدلانه و سازنده بود و این یاریگری باید مورد توجه جدی قرار بگیرد. نباید انکار کرد که این همراهی آریان چه تأثیری بر شخصیت علمی و دستاوردهای گسترده و شایان همسرش داشت. اگر آریان در کنار زرین کوب نبود، امروزه ما از آثار باارزش و پرشمار این مرد ادیب و تاریخ دان محروم بودیم.
این پژوهشگر که دفتر شعر «سارویه» نیز در کارنامه‌ی خود دارد، تصریح کرد: آریان و زرین کوب اثری مشترک موسوم به «از نی نامه» هم دارند که درباب مثنوی و مولاناست. این دو فرهیخته و اندیشمند فرزندی نداشتند، اما آثار فراوان و پرارجی که از خود به جا گذاشته اند را باید بهترین یادگار آنان دانست که گویی فرزندانشان هم هستند. آریان عاقبت در ۹۰سالگی و در ۲۳ فروردین ۱۳۹۱ شمسی درگذشت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب