درنگی در کتاب ماجراجو در اصفهان
به گزارش کادو دونی، اصفهان «ماجراجو در اصفهان» کتابی است که در خانه و سفر میتوان آنرا در دست گرفت، دم دستی و جمع وجور است، خواندنش دشوار نیست و در عین حال میتوان با آن به دهلیزهای تاریخ اصفهان وارد شد. مخصوصاً در مسافرت و برای گشت وگذار در میان بناهای پرشکوه شهر یا بیغوله های این دیار میتوان ورقش زد.
اگر برای آشنایی با جاذبه های سیاحتی اصفهان در جست وجوی کتابی مبسوط هستید که نویسنده اش چندین سال برای آن وقت گذاشته و بعد هم با قلمی رنگین و سنگین آنرا به جامعه فرهنگی تقدیم کرده باشد، این یادداشت به کارتان نمی آید و بهتر است دنباله اش را نخوانید. در این نوشتار می خواهم در رابطه با «ماجراجو در اصفهان، (جاذبه های گردشگری در اصفهان)» بنویسم اثری از موسی زمان زاده دربان و محمد جولایی تهرانی که این کتاب را از جانب انتشارات شکیب برای خوانندگان اهلش عرضه نموده اند.
اما خواننده اهلش چه کسی است؟ اگر کتابخوان حرفه ای نیستید و دیربه دیر کتابی را به دست می گیرید و از خواندن آثار فاخر و پرحجم خیلی زود حوصله تان سر می رود، خواننده اهل این کتاب هستید. به جز آدم های کم حوصله (نه بی حوصله!) به کسانی هم که به خاطر مشغله های کوچک و بزرگ قید کتاب خواندن را می زنند، پیشنهادش می کنم. کتاب قیمتی هم ندارد؛ نسخه مورد اشاره زیر ۲۰هزار تومان است و می تواند از جنبه دیگر هم برای برخی جاذبه داشته باشد. نسخه های ای پاب و صوتی اش هم از راه اپلیکیشن های کتابخوانی در دسترس همگان قرار دارد.
«ماجراجو در اصفهان» به نیاز گروهی از جامعه کتابخوان پاسخ می دهد که وصفشان را گفتم؛ کتابی است که در خانه و سفر میتوان آنرا در دست گرفت. دم دستی و جمع وجور است. خواندنش دشوار نیست. و در عین حال میتوان با آن به دهلیزهای تاریخ اصفهان وارد شد. برای خواننده اصفهانی لطف خودش را دارد و مخصوصاً اگر شهرش یا استان محل سکونتش را خوب نشناسد، داده های درخوری به او می دهد. و اگر غیر اصفهانی باشد لطفی دیگر دارد و مخصوصاً در مسافرت و برای گشت وگذار در میان بناهای پرشکوه شهر یا بیقوله های این دیار میتوان ورقش زد.
دیاری زنده و پاینده
اصفهان از دیر باز جایی جهت زندگی بود. پژوهندگان، بنای آنرا به زمان شاه اساطیری و پیشدادی، یعنی تهمورث دیوبند، نسبت می دهند. به قول اصفهان پژوهان از هزاره های پیش از میلاد در رگ های اصفهان خون جاری بوده و مردمانش در پویندگی و تکاپو بوده اند. این دیار در تمدن عیلام باستان جزئی از منطقه انزان یا انشان به شمار می رفت. در دوران حکومت مادها هم یکی از نواحی دوازده گانه آن محسوب می شد و در ادامه عصر باستان هم جایگاهی داشت؛ بخصوص در دوران هخامنشیان که اقامتگاه تابستانی شاهنشاهان بود.
این منطقه در زمان عمر، خلیفه دوم راشدی، به دست مسلمین تصرف شد. سپس پی درپی پادشاهان گوناگونی آنرا تصرف و حتی مرکز سلطنت خویش کردند. نامدارترینشان صفویان بودند که آنرا پس از قزوین به مرکزیت دولتشان رساندند. دوره قاجاریه بخشی از منطقه ای بزرگ تر معروف به عراق عجم بود. سال ۱۳۱۶ شمسی به همراه همسایه دیواربه دیوارش، یزد، به استان دهم شهرت یافت. چند دهه بعد و در سال ۱۳۴۵ شمسی وضعیتی یافت که شبیه ترین موقعیتش به دوره کنونی بشمار می رود.
رسیدیم کجا بریم؟!
خیلی ها موقع سفر به اصفهان خانه دوست و آشنا می روند. بازارهای جدید را زیر پا می گذراند. و دلشان می خواهد میدان نقش جهان و نهایتا کاخ چهل ستون و سی وسه پل و کلیسای وانک را هم ببینند. اما جذابیت های تاریخی و طبیعی شهرمان یکی دو تا نیست. میتوان گفت از اهداف نگارندگان این کتاب هم همین است که سفر ما از آن سیر کلیشه وارش بیرون برود. آنها کوشیده اند تا برای این سفر راهنمای خوبی باشند. دیدن جاهایی را پیشنهاد دهند که شهرتشان کم نیست، اما پربازدید نیستند. دیدنی های پرشماری را نام ببرند، هرچند گزیده و فشرده باشد. بهرحال، بین این همه باید انتخاب کرد؛ مدت زمان سفر و سلیقه جهانگردی هرکسی در این تصمیم گیری بدون شک نقش دارد. اما ماجراجو دوست دارد که ماجراجویی کند و به دنیایی جدید قدم بگذارد؛ دنیایی که تابه حال در سفرهای گذشته اش یا پرسه هایش در مقام شهروند ندیده است.
آتشگاه یکی از آن جای هاست که در بالای آن اتاقی هشت گوشه دارد و نیاکان زردشتی مان آتش مقدس را در آنجا روشن می کردند. بازار نظامیه یا بازار بزرگ اصفهان یکی دیگر از آنهاست. این بازار به خاطر نزدیکی اش به گنبد نظام الملک و مسجدجامع به نظامیه یا نظام الملکی مشهور است. رکیب خانه هم از بناهای کم بازدید اما دیدنی است که قدمتش به دوران صفویه برمی گردد و هفت بخش به نامهای خط و کتابت، لاکی و روغنی، نگارگری، آثار چوبی، آثار فلزی، دستبافه ها و آبگینه، سفال و چینی دارد.
دیدنی های مختلف دیگری میتوان اضافه کرد. از جمله: امامزاده ها (درب امام، ستی فاطمه، هارونیه و... )، مساجد (لنبان، جلالیه، رکن الملک و... )، کلیساها و کنیسه ها (بیت اللحم، حضرت لوقا، عمو شعیا و... )، حمام ها (مانند شیخ بهایی و علیقلی آقا)، مناره ها (مانند چهل دختران و ساربان) مراکز تفریحی (مجموعه کوه صفه، باغ پرندگان، باغ غدیر و... ). نویسندگان در بعضی موارد توصیفات و جرئیات گوناگونی از این ابنیه در اختیار ماجراجوی اصفهان می گذارند و گاهی فقط تیتروار بیان می کنند.
جزئیاتش اهمیت ویژه ای دارند، چون امکان دارد ما به دیدار بنای خاصی برویم و در دل آن مکان هم باشیم، اما به سبب کم توجهی یا ناآگاهی یا فراوانی آثار، دیدن یک بخش جذاب را در همان جا از دست بدهیم. برای نمونه، امکان دارد در میدان نقش جهان باشیم و آن قدر برای دیدن و عکاسی و فیلم گرفتن از بناهای نامدارترش وقت بگذاریم که اصلاً ندانیم در همان دوقدمی ما جایی به اسم تیمچه ملک وجود دارد و از معماری های دیدنی قاجاریه در اصفهان به حساب می رود. در نهایت، نباید فراموش کرد که دیدنی های اصفهان صرفا بناهای فاخر و گرانبهای آن است. ماجراجو دست نمی کشد و به کوچه پس کوچه های محقرانه اما تاریخی آن سر خواهد زد.
بعدش چی بخریم و چی بخوریم؟!
همه جا جنس های چینی ارزان و رستوران ها و کافه های شیک پیدا می شود. اگر قصد نداشتید صنایع دستی چینی بخرید و به غذاهایی لب بزنید که در شهر خودتان هم هست، می توانید به بازارهای قدیمی و جدید، رستوران ها یا چایخانه ها، کافه ها و اغذیه فروشی های دنج و سنتی سر بزنید. نویسندگان «ماجراجو در اصفهان» برای پیداکردن فروشگاه ها و مراکز خوراک و نوشیدنی به صورت دقیق و جزئی و با اسم و نشانی راهنمایی نمی کنند. این ها را باید از محلی ها و اهالی راه وچاه بلد خود اصفهان پرسید. با این وجود، مشخص می کنند که دنبال چه جنس ها یا خوراکی هایی بگردیم.
سفر برای برخی راحتتر و بی دغدغه تر است. اما باتوجه به خرج های هر سفری امکان دارد برای بعضی گران تمام شود. یکی از مواردی که می تواند سفر را پرخرج کند، خرید شماری از سوغاتی های اصفهان است که یگانه و هنرمندانه اند. هرچند بهای چنین ره آوردی را باید فراتر از ارزش مادی اش دید؛ مخصوصاً اگر اصیل و کم نظیر باشد و اگر با دستان شریف و صبور هنروری هم وطن خلق شده باشد. فیروزه کوبی اصفهان، نقره سازی اش و قلم زنی آن روی مس از یادگارهای ماندنی این شهرند. منبت کاری، میناکاری، خاتم کاری، تذهیب، زری دوزی، پارچه قلمکار، گیوه بافی و هنرپروری های دیگری را میتوان به این لیست افزود.
از خوردنی های اصفهان که هم می توانید نوش جان کنید و هم سوغاتی ببرید، بدون شک گز است. گز امروزه از جانب گزسازی های متعدد و در همه جور طرح و رنگ و قیمت پیدا می شود. پس از خوردن گز باز هم می توانید در دنیای خوراک ها ماجراجویی کنید و دنبال بهترین فروشگاه های غذا و نوشیدنی بگردید. برای نمونه، خوردن بریونی را از دست ندهید. خورش ماست را امتحان نمایید. خوراک هایی مانند قیمه ریزه، شامی هویج، آبگوشت اسفناج، دست پیچ اصفهانی، آش هفت قلم و هلیم بادمجان را هم در نظر داشته باشید و دنبالشان بگردید.
مسافرت ها و ماجراهای دنباله دار
زمان زاده دربان و جولایی تهرانی، گردآورندگان اثر موردبحث، بعد از اصفهان به شهرها و روستاهای اطرافش سر می زنند و چکیده تر از خود مرکز، اما متنوع و متعدد، از نقاط طبیعی و تاریخی و سوغاتی های جورواجور آنها هم یاد می کنند. بنابراین، اگر در جست وجوی سفری ماجراجویانه تر هستید، از روستای تاریخی ابیانه، بادگیرهای کاشان، غار و چشمه کلهرود در نزدیکی مورچه خورت، مسجدجامع تاریخی شهرضا، طبیعت دلکش روستای ننادگان، آبشار پونه زار در فریدون شهر، سنگ نگاره های غرقاب در گلپایگان، برج چهارقلوی مبارکه، موزه مردم شناسی انارک، عصارخانه اخلاقی نجف آباد، روستای مصر و ده ها جای توریستی و پرجاذبه دیگر هم دیدن کنید.
اصفهان در درازای قرون متمادی حسابی کوله پشتی اش را پُر کرده است؛ کولی باری که جان می دهد روی دوش بیندازی و برای گشتن و تماشایش به این سو و آن سو بروی. جان می دهد ماجراجوی این سرزمین کهن شوی که هر گوشه اش برگی از تلخ و شیرین تاریخ را به یادت می آورد. اما سفر کافی نیست. ماجراجویی کم است. برای دیدن این دیار پُرابهت و تابنده سفرها باید کرد. به دل هزاران ماجراجویی باید زد. و برای شروع این سفرها و ماجراجویی ها کتاب کنونی بد نیست. اما میتوان فراتر از آن هم رفت. میتوان اماکن نامور دیگر و ناشناخته های بیشتری به این کتاب اضافه کرد و رفت دید، اگر مسافر اهلش و اگر ماجراجویی باشد.
مونا فاطمی نژاد
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب