گزارش كادو دونی
ابعاد تازه ای از قاچاق كتاب
به گزارش كادو دونی وب سایتی عجیب در فضای مجازی این روزها نسخه های پی دی اف كتاب های بسیاری را با توجیه رونق مطالعه به صورت غیرقانونی در دسترس قرار داده و اعتراض بعضی از ناشران را برانگیخته است.
خبرگزاری مهر -گروه فرهنگ: بیشتر از سه سال است که پدیده قاچاق کتاب به صورتی جدی وارد ادبیاتِ نشر و کتاب در ایران شده است. طی این مدت بخش زیادی از پتانسیل شخصی و صنفی نشر ایران برای مقابله با این پدیده روبرو شده است، اما گویی قاچاق کتاب مانند یک ویروس موذی هوشمند هر روز در حال ایجاد تصویری تازه از خود در مقابل نسخه های درمانی است که برای آن عرضه می شود.
قاچاق در فاز نخست خود شامل فروش نسخه های کتاب هایی بود که به علل مختلف سال ها از جانب ناشران اجازه نشر پیدا نمی کرد. کتاب هایی که به صورت عمده توسط نویسندگانی در مدح رژیم پهلوی نوشته شده و یا درباره بعضی از آئین ها و باورهای ضاله بوده است و یا کتاب هایی از نویسندگان قدیمی که به علت امکان انتشار نیافتن آن به علت ضوابط جاری بر انتشار کتاب، در سال های بعد از انقلاب انتشار آنها به صورت افست و کپی در بساطی های کتاب بود. این اتفاق در رده بعدی خود رفته رفته دامن کتاب هایی که در سال های بعد از انقلاب برای مدت معدودی اجازه انتشار پیدا کرده بودند، اما به علت رفتارهای خاص نویسنده و یا منوط کردن انتشار مجدد آنها به بعضی از ممیزی های رایج، امکان انتشار پیدا نکرده و در نتیجه نسخه کپی از همان معدود نسخه های موجود آن سر از بساط فروشندگان آن هم فروشندگان کنار خیابانی کتاب در می آورد.
قاچاق کتاب در ادامه به سراغ کتاب هایی رفت که از قضای روزگار کاملاً قانونی انتشار یافته بود و هنوز هم در موجودی انبار فروشندگان و ناشران آنها وجود داشت، اما اقبال زیاد مخاطبان، قاچاقچیان را به وسوسه انداخته بود تا با انتشار غیرقانونی آنها از سود حاصل از فروش بهره ببرند. در کنار آن فروش بعضی از کتاب هایی که اجازه انتشار در ایران پیدا نکرده بودند را هم باید به این مسئله افزود که نمونه بارز آن جنجال هایی بود که در این سال ها درباره کتاب «زوال کلنل» بوجود آمد و بارها و بارها از جانب مؤلف این اثر درباره آن شرح داده شده است.
اما این هم آخر راه قاچاق کتاب در ایران نبود. در چند سال گذشته بعضی از نویسندگانی که به هر علت ترجیح داده بودند تا نسخه کتاب هایشان توسط ناشرانی خارج از ایران منتشر شود، تلاش کردند با تمسک به بازار فروش قاچاق کتاب در ایران برای خود مشتری پیدا کنند، بدین سان که مشتری در ایران از راه برخی سایت ها این کتاب ها را سفارش داده و حتی مبلغ آنرا به صورت ریالی به حسابی در داخل ایران واریز کرده و در ادامه نسخه ای از کتاب که به صورت قاچاق در ایران افست شده بود، برای وی با پست و یا پیک ارسال می شد که این مورد هم اکنون هم ادامه داشته و رایج است.
اما بخش ویژه ای از مبحث قاچاق و فروش غیرقانونی کتاب به فروش و پخش نسخه های پی دی اف کتاب های ناشران در فضای مجازی اختصاص دارد. این امر که روزگاری تنها برای کتاب های درسی و دانشگاهی رایج بود، این روزها به آسانی و با یک سرچ اینترنتی ساده برای خیلی از کتاب ها قابل دسترسی است و جالب اینکه هیچ شکایتی از آن نمی گردد، چون عاملش تقریباً نامشخص است.
این روزها اما یک پایگاه اینترنتی تقریباً نوپدید در فضای مجازی پا را فراتر از همه این اتفاقات گذاشته و با صراحت مبادرت به انتشار پی دی اف بخش بزرگی از کتاب های ناشران فعال در این روزهای بازار نشر ایران کرده است.
این پایگاه که خبرگزاری مهر به منظور پیشگیری از اشاعه استفاده از آن، از ذکر نام آن معذور است درباره فعالیت خود اینگونه توضیح داده است:
اینجا کتابخانه مجازیِ رایگانی از پی دی اف هایِ عمدتاً فارسی است و تلاش دارد، مجموعه ای قابلِ اتّکا، منظّم و طبقه بندی شده از پی دی اف هایِ استاندارد و مناسب تهیه کرده و در اختیارِ فارسی زبانان بگذارد. ایده و توجیهِ کلّیِ ما این است که رواجِ فرهنگِ کتابخوانی، تقریباً به هر شکل و وسیله، در دراز مدّت به نفعِ صنعتِ نشر خواهد بود و همینطور به طورِ کلّی به نفعِ جامعه، خصوصاً در میانِ ملّتی نه چندان اهلِ مطالعه.
جالب تر اینکه در بیانیه مفصل این سایت در توجیه این سرقت آشکار مادی و فرهنگی آمده است:
حدودِ دو سوّمِ کتاب هایِ سایت را «کتاب هایِ آزاد» تشکیل می دهد، کتاب هایی که، به دلایلِ مختلف، مشکلِ کپی رایت ندارند. مثلِ کتبِ قدیمی، کتبی که مدتها از درگذشتِ نویسنده یا صاحب اثر می گذرد، کتاب های چاپ انتشاراتی هایی که دیگر دایر نیستند، ویراست هایِ قدیمیِ یک کتاب، آثاری که صاحبانش (نویسنده و مترجم و ناشر) با آزاد و مجانی بودنِ نسخه الکترونیکیِ کتاب مشکلی ندارند، و غیره. ولی یک سوم دیگر، کتاب هایی هستند که این خصوصیت ها را ندارند و می توان با تسامح «کتاب هایِ چاپ جدید» یا «کتاب های روز» نامیدشان. یعنی کتاب هایی که در حالِ حاضر به شکل کاغذی (چاپ شده) به فروش می رسند و چاپ حدوداً دو دهه اخیر هستند و نویسنده و مترجم و ناشر به هر علت از انتشارِ رایگانِ نسخه الکترونیکی کتابشان خرسند نیستند. صاحبانِ چنین کتاب هایی حق دارند با ایده ما در مورد «مفید بودن مجانی نسخه الکترونیکیِ کتاب ها برای صنعتِ نشر در درازمدت» موافق نباشند و بر آنان خُرده ای نیست. بنابراین پس از درخواست شان، نسخه الکترونیکی کتاب را حذف می نماییم.
در ادامه توجیه این سایت درباره اقدام آن هم آمده است:
علاوه بر وجودِ این آثار در سایت ها و به خصوص کانال های تلگرام و دستیابی آسان کاربران به آنها، نبودشان کیفیت سایت را بسیار پایین تر می آورد. درواقع اگر در رعایت کپی رایت سختگیری می کردیم، فقط کتاب های قدیمی باقی می ماندند و این یک سوم می تواند کمک زیادی به رونق سایت و درنهایت رونق کتابخوانی کشور کند.
درباره هر یک از مواردی که گردانندگان این سایت با بیان آن کار خویش را توجیه کرده اند می توان توضیحاتی قابل توجه عرضه کرد، اما نکته جالب توجه این سایت درباره گردانندگان آن است.
پیگیری های خبرنگار مهر نشان داده است که دامنه این سایت در کشور آلمان و توسط شرکتی فعال در این کشور ثبت شده است و میزبانی خدمات سرور آن هم در اختیار شرکتی در آلمان است. این دامنه اینترنتی در تابستان سال قبل ثبت و از آبان ماه سال قبل آغاز به فعالیت نموده است و این روزها خیلی از ناشران فعال کشور شاهد عرضه مجانی نسخه های پی دی اف کتاب های خود در آن هستند.
نکته قابل توجه در این است که در قوانین جاری درباره مصادیق این نوع از تخلف ها و دزدی های آشکار فرهنگی که خسارت های مادی زیادی را نصیب ناشران، اهالی قلم و بازماندگان آنها می کند، سکوت و ضعف زیادی دیده می شود. از طرفی مقابله با چنین پدیده هایی هم به عزمی صنفی و جمعی نیاز دارد که لزوم اقدام نهادهای صنفی ناشران و اهالی قلم درباره آنرا می طلبد.
هفته گذشته و بر مبنای اعلام اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران شعبه ای ویژه در دادسرای فرهنگ و رسانه برای مقابله با مبحث قاچاق کتاب ایجاد و درباره آن اطلاع رسانی شد. حال باید دید که آیا چنین اتفاقاتی در بازار نشر ایران که کپی رایت در آن هنوز مخالفان جدی داشته و قوانین پشتیبانی از مؤلفان و مصنفان هم نیم بند است، می تواند خلاء های موجود که منجر به رونق قاچاق کتاب شده است، را پر کند یا اینکه کماکان خیلی از ناشران حتی برای شکایت از چنین پدیده هایی سستی و کم کاری کرده و مفری برای خود از آن نمی بینند.
منبع: كادو دونی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب